Ένας ψύχραιμος απολογισμός για τη μεγάλη φωτιά στα Υψηλού, τι πρέπει πλέον να γίνει

Το μεσημέρι της 22/6/2024 εκδηλώθηκε πυρκαγιά στην περιοχή “‘Αγία Ελένη” Υψηλού, κοντά ή πάνω στο καλντερίμι που οδηγεί από τη Χώρα στα Υψηλού- Αποίκια η οποία λόγω του πολύ ισχυρού μελτεμιού που φύσαγε , έντασης 7 τουλάχιστον μποφώρ , και στην ράχη του λόφου, στην περιοχή “Λύτρες ή Λύτρα” στον δρόμο προς Αγία Μαρίνα , έντασης 8 και 9 , εξαπλώθηκε τάχιστα στην γύρω περιοχή και με κατεύθυνση λόγω της φοράς του βόρειου ανέμου που άλλαζε ολοένα κατεύθυνση, προς τους οικισμούς και περιοχές “Φυρρόη”, Υψηλού, Κάτω Υψηλού, Λουριά, Μετόχι, Φονικό, καταλήγοντας εισερχόμενη στις παρυφές των χωριού Στραπουργιές,

Η απειλή από τον “στρατηγό άνεμο” κατά τον Βύρωνα Πολύδωρα , λόγω της φρυγανώδους κυρίως καύσιμης ύλης , αλλά και των δένδρων και της έντονης βλάστησης, υπήρξε άκρως επικίνδυνη και ανησυχητική , γιατί τα πολλά μέτωπα που δημιουργήθηκαν , στόχευαν κατοικημένες περιοχές. Με άλλα λόγια η απειλή χαρακτηριζόταν ως “AΣΥΜΜΕΤΡΗ” λόγω των παραπάνω δεδομένων και εκρηκτικού κοκτέιλ επικινδυνότητας .

Στον αναγκαίο απαιτούμενο χρόνο ,έσπευσαν από την πρώτη στιγμή στο πεδίο αμέσως όλες οι διαθέσιμες δυνάμεις που ευρίσκονται στο νησί , το Πυροσβεστικό Κλιμάκιο ‘Ανδρου με τους μονίμους και εποχιακούς δασοπυροσβέστες και όλα τα οχήματά του, ο Σύλλογος Εθελοντών Δασοπυροσβεστών ‘Ανδρου (ΣΕΔΑ) με όλα τα διαθέσιμα οχήματά του εν όλω 10 και τις δύο του υδροφόρες -την παλιότερη και την νέα που αγοράσθηκε σε αντικατάσταση αυτής που κάηκε στη φωτιά στο Βιτάλι με τις ευγενικές χορηγίες ιδιωτών και συλλόγων και με τριάντα δύο μάχιμα και πιστοποιημένα μέλη του, ο Δήμος ‘Ανδρου με τον Δήμαρχο κ. Θ. Σουσούδη με την πολιτική του προστασία (Γ. Μπακέλλας, απουσιάζοντος του Γ. Τρανάκου που απουσίαζε στην Αθήνα για λόγους υγείας της μητέρας του και επικοινώνησε μαζί μου για ενημέρωση, με την ‘Επαρχο ‘Ανδρου κ. ‘Αννα Βρεττού, τα σώματα ασφαλείας (Λιμενικό, Αστυνομία ), το ΕΚΑΒ ‘Ανδρου , η νεοσύστατη μονάδα ΕΜΟΔΕ , άλλη μονάδα δασοπυρόσβεσης που ήρθε από την Αθήνα, δύο οχήματα από την Τήνο. Σπουδαία συμβολή στην κατάσβεση είχαν τα εναέρια μέσα (ελικόπτερα) που κλήθηκαν και κατέφθασαν πραγματοποιώντας στοχευμένες ρίψεις.

Την επιχείρηση συντόνιζε μαζί με τον Προϊστάμενο του εδώ κλιμακίου και ο Περιφερειάρχης από την Σύρο κ. Γ.Βλόντζος που είχε φθάσει εν όψει των δύο άλλων επικίνδυνων πυρκαγιών στην περιοχή της Σταυροπέδας και της Παλιόπολης που είχαν προηγηθεί τις προηγούμενες τρείς ημέρες!. ..

Επί τόπου έφθασαν αυθόρμητα κι ανιδιοτελώς να συνδράμουν και ιδιώτες όπως ο Ντουντασάκης από τα Λειβάδια ή ο Μιχάλης Βαλμάς της ΒΑΛΜΑΣ ΑΕ που με τρείς βαρέλες τροφοδοτούσε με νερό τα μικρά πυροσβεστικά οχήματα για να μην χάνεται πολύτιμος χρόνος, και άλλοι που μου διαφεύγουν όπως και πολλοί πολίτες και κυρίως νεαρά παιδιά με φτυάρια που ρίχτηκαν κι αυτοί στην μάχη .

Εν τέλει και ενώ η μάχη στην αρχή έμοιαζε άνιση με τον ανομολόγητο φόβο να φθάσει η φωτιά στο χείμαρο των Λουριών και περνώντας μέσα από τα χωριά της Κοινότητας Λαμύρων να φθάσει ως τις Μαίνητες ή τον Πιτροφό, τελικά τις απογευματινές ώρες και μέχρι να νυχτώσει κερδήθηκε και είχαν περιοριστεί σχεδόν εξ ολοκλήρου όλες οι εστίες, με τις λιγώτερες δυνατές αναλογικά με την ένταση της πυρκαγιάς απώλειες: ‘Eνα εγκαταλειμμένο σπίτι, ένα άλλο κλειστό αλλά κατοικήσιμο στα Κάτω Υψηλού, τις πρωινές ώρες της επομένης, αρκετά ζώα, πολλά λάϊνα και καρποφόρα δένδρα, πέργκολες κλπ για την εκτίμηση των οποίων θα γίνει η απαιτούμενη καταγραφή αρμοδίως καθώς και η έρευνα και προανάκριση για την πρόκληση της πυρκαγιάς.

Αλλά το κυριώτερο που μαυρίζει την καρδιά , πέρα από τις προαναφερόμενες ζημίες είναι η οικολογική καταστροφή και εικόνα του “κρανίου τόπου” απ’ όπου πέρασε η φωτιά στη θέση του πράσινου που στόλιζε την πλαγιά και τα χωριά της περιοχής .

Στο επόμενο διήμερο, αποκαταστάθηκαν με θαυμαστή ταχύτητα από τα συνεργεία της ΔΕΔΗΕ και τους υδραυλικούς του Δήμου , με μπροστάρη και τον Κοινοτάρχη Λαμύρων , υδραυλικό στο επάγγελμα Γιάννη Φιλιππίδη τα καταστραμμένα δίκτυα ηλεκτροδότησης και ύδρευσης που είχαν κυριολεκτικά διαλυθεί και καεί.

Φυσικά δεν παρέλειψαν και τα συνήθη φαινόμενα που εκδηλώνονται σε παρόμοιες καταστάσεις: Δεν έλειψαν αυτοί αυτοί που ήθελαν ένα πυροσβεστικό στην περιοχή ή στο σπίτι τους, αυτοί που μετέρχονταν τον ρόλο του δασοπυροσβέστη και τους έδιναν εντολές ή οδηγίες, που ενοχλούσαν και απασχολούσαν με τηλέφωνα του επιχειρούντες, που δημιούργησαν κάποιες μικροεντάσεις, οι περίεργοι που έκλειναν τους δρόμους, που φωτογράφιζαν ή σχολίαζαν , οι παντογνώστες σχολιαστές του διαδικτύου.

Επίσης, το παραινετικό προειδοποιητικό σήμα του γνωστού μας πια 112 με απλουστευμένη εντολή “να φύγετε, να πάτε αλλού” , δηλαδή “στη Χώρα που περισσότερο πανικόβαλε τον κόσμο, ‘Ελληνες και αλλοδαπούς, παρά βοήθησε.

Πώς θα αδειάσουν τόσα χωριά με κόσμο εν όψει τριημέρου , και με ποιούς και με ποιό σχέδιο ;

Kάποιες περιπτώσεις ηλικιωμένων ασθενών που αντιμετώπιζαν όντως άμεσο και επικίνδυνο πρόβλημα , όπως στην περιοχή ” Πρόβαλμα” απομακρύνθηκαν με την συνδρομή Πυροσβεστών , εθελοντών και της Αστυνομίας ή ιδιωτών .

Λάθη, παραλείψεις σίγουρα θα έγιναν και θα γίνονται σε παρόμοιες ασύμμετρες καταστάσεις με την ένταση και την ταχεία εξέλιξη της φωτιάς. Ο εχθρός του καλού είναι πάντα το καλύτερο. Λάθη δεν κάνουν όσοι δεν ενεργούν , δεν μάχονται ή βρίσκονται στα κοιμητήρια….

Το βέβαιο είναι ότι εκ του αποτελέσματος και σε σχέση με την δυσανάλογη ασύμμετρη απειλή που εκδηλώθηκε και απείλησε πρόσωπα και περιουσίες, η κατάσταση αντιμετωπίστηκε με επιτυχία και η μάχη κερδήθηκε με τις λιγώτερες δυνατές απώλειες , γεγονός που εκτιμήθηκε απ’ όσον γνωρίζω και από τον Περιφερειάρχη Πυροσβεστικής ο οποίος και απέδωσε τα εύσημα στο Πυροσβεστικό κλιμάκιο , στους Εθελοντές του ΣΕΔΑ , στην Πολιτική προστασία του Δήμου ‘Ανδρου κλπ και σε όσους συνέβαλαν ο καθένας με τον τρόπο του και τις αρμοδιότητές του.

Οι φωτιές και στην ‘Ανδρο πάντα συνέβαιναν και πάντα θα συμβαίνουν και θα εκδηλώνονται με το μελτέμι και την βλάστηση που επικρατεί στην ‘Ανδρο, είτε οφείλονται σε ανθρώπινη ενέργεια από πρόθεση ή αμέλεια, είτε σε στύλους ή πυλώνες της ΔΕΗ , είτε στο φαινόμενο της ξηράς καταιγίδας όπως συνέβη πέρυσι στην περιοχή του Βιταλίου και δεν ευθύνεται γι’ αυτό η καραμέλα για το ” φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής “.

Η μετάθεση των ευθυνών στους πολίτες από το κράτος για υποχρέωση καθαρισμού των οικοπέδων και αγροτεμαχίων τους, είναι ατελέσφορη, αδύνατη σε πολλές περιπτώσεις , πολυέξοδη και εισπραχτική γι αυτό και δεν μπορεί να λειτουργήσει. Πού θα πάει η καύσιμη ύλη που θα κοπεί, πώς θα απομακρυνθεί από την έλλειψη δρόμων, πότε , αφού καθαρίζει κανείς το χειμώνα και το Πάσχα έχει γίνει πάλι ίδια η βλάστηση και δεν επιτρέπεται πλέον η καύση τους;

Τι “δέον όμως γενέσθαι ” και να περάσουμε στο “διά ταύτα” ώστε να είμαστε περισσότερο έτοιμοι και οχυρωμένοι σε παρόμοιες καταστάσεις αλλά και σε άλλες που μπορούν να συμβούν (πλημμύρες, αποκλεισμοί από χιονοπτώσεις} ; Καλές οι προτάσεις , τα ευχολόγια, οι “κάνε με πρωθυπουργό ή δήμαρχο για μία μέρα και θα δείς”, οι σχολιαστές του πληκτρολογίου, αλλά είναι αοριστολογίες , αν δεν εφαρμοστούν στην πράξη και ο εθελοντισμός δεν γίνει βίωμα και προσφορά για όσους μπορούν.

Ειδικώτερα:

1.- ‘Ενταξη ή εκπαίδευση εθελοντών στην δασοπυρόσβεση και την πολιτική προστασία: Δεν αρκεί η φιλότιμη και συγκινητική πολλές φορές αυτόκλητη συμμετοχή πολιτών στην δασοπυρόσβεση ή σε άλλες φυσικές καταστροφές και ανάγκες τη στιγμή που συμβαίνει το έκτακτο γεγονός που μπορεί να έχει και αρνητική εξέλιξη λόγω της έλλειψης εμπειρίας , εκπαίδευσης και εξοπλισμού. Χρειάζεται προηγούμενη ένταξη ή εκπαίδευση των ενδιαφερομένων , με σεμινάρια, πρακτική εξάσκηση, από το Πυροσβεστικό Κλιμάκιο ‘Ανδρου ή τον ΣΕΔΑ ώστε με την κατάλληλη εκπαίδευση και εξοπλισμό να μπορούν να συμμετάσχουν στην πρόληψη ή καταστολή των έκτακτων φαινομένων. Επίσης να ανανεώσουν και εμπλουτίσουν ηλικιακά τα μάχιμα μέλη του ΣΕΔΑ ώστε να υπάρχει διάδοχη κατάσταση σε οδηγούς των οχημάτων και μάχιμα μέλη . Να οργανώσουν οι τοπικές κοινωνίες, κοινότητες, πολιτιστικοί σύλλογοι τέτοιες ομάδες εθελοντών , κατάλληλα εκπαιδευμένες , εξοπλισμένες και σε τοπικό ή υπερτοπικό επίπεδο που θα είναι έτοιμες να συνδράμουν και θα ανανεώνονται .

2.- Εκπόνηση γενικού και τοπικών σχεδίων Πολιτικής Προστασίας στην ‘Ανδρο: O Δήμος ‘Ανδρου με την πολιτική του προστασία, να εκπονήσει-αν δεν υπάρχει ήδη- ένα εφαρμόσιμο και ρεαλιστικό σχέδιο πολιτικής προστασίας για την ‘Ανδρο που θα είναι γνωστό στους πολίτες και δημότες όπου και θα ανατρέχουν σ’ αυτό οποτεδήποτε χρειαστεί . Επίσης οι Τοπικές Κοινότητες δια των Προέδρων τους και των τοπικών Συλλόγων , σε συνεργασία πάλι με τον Δήμο και την Πολιτική Προστασία να εκπονήσουν όμοια με το γενικό, Τοπικά Σχέδια Πολιτικής Προστασίας όταν ηχεί ή δεν ηχεί το μήνυμα του 112.  Με προεντοπισμένα ασφαλή σημεία συγκέντρωσης ή μεταφοράς των κατοίκων (πλατείες, σχολεία, ανοίγματα , υψώματα), με κατατοπιστικές πινακίδες, με τους υπευθύνους επικεφαλής ώστε να ξέρει ο καθένας τον προορισμό ή τον ρόλο του,

3.- Διάνοιξη δασικών δρόμων ή δρόμων πυρασφάλειας : O Δήμος, το Επαρχείο, η Διεύθυνση Δασών κλπ. πρέπει να “σπάσουν αυγά ” και σε συνεννόηση με τις Τοπικές Κοινότητες, τους Πολιτιστικού Συλλόγους, τους πολίτες, τις τοπικές κοινωνίες , κατόπιν προτάσεών τους και ελέγχου , να διανοίξουν δρόμους πυρασφάλειας ή δασικούς για την χρήση τους από τα πυροσβεστικά οχήματα και τους κατοίκους για την διαφυγή τους κατόπιν των νομίμων αδειών και μελετών. Να μην επαναπαύονται με την πρόφαση ή δικαιολογία ότι δήθεν “δεν επιτρέπει την διάνοιξη ο τάδε ιδιοκτήτης” καθ’ όσον για την δημόσια ωφέλεια ο νόμος προβλέπει και επιτρέπει την διαδικασία της αναγκαστική απαλλοτρίωσης για τους αντιλέγοντες, όσοι δε, οι πλειοψηφία, επιτρέπουν την διάνοιξη, να δίνουν την άδεια με υπεύθυνη δήλωση θεωρημένη με το γνήσιο της υπογραφής τους προσκομίζοντας τίτλους ιδιοκτησίας και σχεδιαγράμματα. Γιατί συνήθως όσοι δεν συναινούν , είναι αυτοί που εξασφάλισαν πρόσβαση σε αμαξιτή οδό αφού άλλοι συγχωριανοί τους επέτρεψαν προηγουμένως και διέθεσαν ιδιοκτησίες ώστε να φθάσει αυτή μέχρι την ιδιοκτησία τους!

‘Οπως είχε πει και ο Τζων Φ. Κένεντυ, ” μη κοιτάς τι μπορεί να κάνει η χώρα σου για σένα αλλά τι μπορεί να κάνεις εσύ για την χώρα σου” , εμείς είμαστε, ο καθένας χωριστά, η χώρα, το Κράτος, ο Δήμος, η κοινωνία είμαστε εμείς και ανάλογα με τις δυνάμεις και τη θέληση που μπορεί να έχει ο καθένας, μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά και στο πεδίο της αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών.

Στο πεδίο αυτό δεν χωρούν και δεν πρέπει να χωρούν αντιπαραθέσεις, πολιτικοί ή παραταξιακοί διαχωρισμοί, συγκρίσεις του τύπου “εμείς τα κάναμε ή θα τα κάνουμε καλύτερα” , υποκειμενικές εκτιμήσεις αλλά όλοι μαζί ενωμένοι , αποφασισμένοι και αποτελεσματικοί.

‘Ανδρος , 25 Ιουνίου 2024