The Servant
Αγγλική δραματική ταινία 1963 Α/Μ Διάρκεια: 116’Σκηνοθεσία: Τζόζεφ Λόουζι
Με τους: Ντερκ Μπόγκαρντ, Τζέιμς Φοξ, Σάρα Μάιλς
Η πάλη των τάξεων κλείνεται σε τέσσερις τοίχους και μετατρέπεται σε ένα «εξπρεσιονιστικό», κλειστοφοβικό ψυχολογικό θρίλερ διά χειρός Χάρολντ Πίντερ.
Έχοντας εγκαταλείψει την Αμερική για πάνω από μία δεκαετία ως θύμα των μακαρθικών διώξεων, ο εγκατεστημένος στο Λονδίνο σκηνοθέτης Τζότζεφ Λόουζι αποφασίζει στις αρχές της δεκαετίας του ’60 να μεταφέρει στην οθόνη το μυθιστόρημα του Ρόμπιν Μομ, ανιψιού του νομπελίστα Σόμερσετ Μομ, «Ο Υπηρέτης». Προτείνει στον θεατρικό συγγραφέα Χάρολντ Πίντερ να επιμεληθεί τη σεναριακή διασκευή, εγκαινιάζοντας μια καρποφόρα συνεργασία μαζί του, η οποία θα ολοκληρωθεί με το «Ατύχημα» (1967) και τον βραβευμένο με Χρυσό Φοίνικα στις Κάνες «Μεσάζοντα» (1971).
Ο Πίντερ κάνει σπουδαία δουλειά βουτώντας σε βαθιά ψυχαναλυτικά νερά και αναδεικνύοντας τα φαουστικά στοιχεία που κρύβει μέσα της η ιστορία ενός ξεπεσμένου αριστοκράτη, ο οποίος αγοράζει ένα σπίτι στο Λονδίνο και προσλαμβάνει έναν υπηρέτη που από την πρώτη στιγμή μοιάζει πρόθυμος και υπάκουος. Σταδιακά όμως αποκτά μια σχέση παράξενης εξάρτησης μαζί του, η οποία θα τον οδηγήσει στην καταστροφή και την αντιστροφή των μεταξύ τους ρόλων.
Η ξεκάθαρη αλληγορία της πάλης δύο τάξεων για εξουσία –μιας δυναμικής και αμοραλιστικής, μιας σνομπ και παρηκμασμένης– ενισχύεται από τους κοφτερούς διαλόγους, τη διαρκή επαναφορά «τελετουργιών» επιβολής και τις καίριες κοινωνικές αναφορές, ενώ η λανθάνουσα ομοφυλοφιλική έλξη ανάμεσα στους δύο άντρες (BAFTA ερμηνείας για τους Ντερκ Μπόγκαρντ και Τζέιμς Φοξ) συνδέει διαλεκτικά το (καταπιεσμένο) ερωτικό ένστικτο με αυτό της επιβίωσης (ως επικυριαρχία).
Διαλεκτικά, με σαφή μπερεχτικό τρόπο μάλιστα, δουλεύει και ο Λόουζι σε επίπεδο φόρμας, καθώς υιοθετεί ένα «εξπρεσιονιστικό» σκηνοθετικό στιλ, που συνδυάζει ρεαλισμό κι έλλειψη, ψυχολογικό δράμα και ατμοσφαιρικό θρίλερ. Αξιοποιεί στο έπακρον τους εσωτερικούς χώρους (σκάλες, καθρέφτες, κλειστοφοβική αίσθηση), επιβάλλει ένα υπνωτιστικό στιλιζάρισμα και αποτυπώνει σπαρακτικά, τραγικά και μεγαλοπρεπώς το πικρό τέλος μιας ολόκληρης κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας.
