Οι εκκλησίες στου Κοχύλου:
Από το Παχύβουνα ως το Επάνω Κάστρο κι από τα Διποτάματα ως τη Μέλισσα, υπάρχουν διάσπαρτοι πάνω από 20 ναοί και ξωκλήσια στην περιοχή του Κοχύλου. Η Παναγία η Φανερωμένη στο Επάνω Κάστρο θεωρείται ότι είναι πιθανότατα σύγχρονη της ίδρυσης της οχύρωσης στα χρόνια της Λατινοκρατίας.
Ωστόσο, τα βυζαντινά μέλη παλαιότερου ναού (ή ναών) στην περιοχή είναι εμφανή από την (πιθανώς) παλαιοχριστιανική φιάλη που είναι μερικώς εντοιχισμένη σε κουμάσι στο Κάστρο, αλλά και από μαρμάρινα μέλη όπως κιονόκρανο που φυλάσσεται στον ενοριακό ναό, βυζαντινά θωράκια στην Παναγία Φανερωμένη και πληθώρα άλλων ευρημάτων εντοιχισμένων ή μη στα διάσπαρτα ξωκλήσια της περιοχής.
Αρκετά από τα ξωκλήσια είναι ερειπωμένα (Αγ. Λεόντιος, Άγ. Γεώργιος, Αγ. Στέφανος, Αγ. Απόστολοι, Αγ. Μελέτιος, ερειπωμένη ορθόδοξη εκκλησία πάνω στο Κάστρο κλπ. ενώ ο Αγ. Ευστράτιος παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα). Η πρόσφατη αρχαιολογική τους μελέτη από τους καθηγητές Ελ. Δωρή και Giorgos Pallis έχει αποφέρει σημαντικά βυζαντινά τεκμήρια και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες δημοσιεύσεις.
Τα ερωτήματα όμως παραμένουν. Αν το Επάνω Κάστρο χτίστηκε επί Λατινοκρατίας, τι μπορεί να υπήρχε στην περιοχή νωρίτερα που να εξηγεί την πληθώρα των βυζαντινών εκκλησιαστικών ευρημάτων; Πόσα πραγματικά ξέρουμε για τον τόπο αυτό;
Σχετικές δημοσιεύσεις:
Ελ. Δεληγιάννη Δωρή: Η έρευνα στο Επάνω Κάστρο της Άνδρου. Μερικές σκέψεις. Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας. Τόμος ΚΖ (2006) Σελ. 471 – 480
Γ. Πάλλης: Χριστιανικά Γλυπτά από το Επάνω Κάστρο της Άνδρου. Εύανδρος, 2009 Καϊρειος Βιβλιοθήκη.
Ευχαριστώ πολύ τον Γιώργο Βλαχάκη και τον Παν. Αναστασόπουλο για τη βοήθεια στην ταυτοποίηση των εκκλησιών.
Γιώργος Γλυνός (του Λαμπογιώργη – Γιώργου Τηνιακού)
