Η εκδήλωση, «Ο Στρόφιλας Άνδρου και Ναυτοσύνη στο Αιγαίο 7000 χρόνια πριν»

Την Τετάρτη 12 Αυγούστου 2020 πραγματοποιήθηκε στο Ανοιχτό Θέατρο του Δήμου Άνδρου εκδήλωση της Ανασκαφής Στρόφιλα Άνδρου με θέμα «Στρόφιλας Άνδρου και Ναυτοσύνη 7000 χρόνια πριν».
Την εισαγωγή και την διεύθυνση της εκδήλωσης ανέλαβε ο Δημήτριος Κοκκίνης, πρόεδρος της Λέσχη Ανδρίων – Andrion Club. Στην εισαγωγική του τοποθέτηση επικεντρώθηκε στην σύνδεση της ναυτοσύνης με την Άνδρο ως μέρος της ταυτότητας της και στην ανάγκη πολιτιστικής διαχείρισης αυτού του αποτυπώματος ώστε να αναπτυχθούν οικονομικές δραστηριότητες και πλουτοπαραγωγικές πηγές της Άνδρου ικανές να διατηρήσουν και να αυξήσουν τον πληθυσμό της που θα ζήσει και θα δημιουργήσει ξανά πλούτο στο νησί. Ως ιδανικό φορέας διαχείρισης αυτής της κληρονομιάς ανέφερε το Ναυτικό Μουσείο Άνδρου και την επανέκθεση και αναβάθμιση του στο πρότυπο μελέτης που έχει χρηματοδοτηθεί από το Ίδρυμα Ωνάση και έχει συντάξει η ιστορικός κ. Ελένη Μπενέκη το 2010. Η μελέτη προτείνει την ανάπτυξη της Άνδρου ως πάρκου ναυτικής κληρονομιάς αναδεικνύοντας σημεία του τοπίου και μνημεία στα οποία γίνεται εμφανής η ναυτική ιστορία της Άνδρου, περιλαμβάνοντας τον Στρόφιλα που είναι το αντικείμενο της σημερινής εκδήλωσης.
Χαιρετισμό στην εκδήλωση απεύθυνε ο Νίκος Χαζάπης, πρόεδρος του Συλλόγου Εθελοντών Δασοπυροσβεστών Άνδρου (Seda Andros). Στον χαιρετισμό του αναφέρθηκε στην εθελοντική συμμετοχή μελών του συλλόγου στη ανασκαφή του Στρόφιλα τα τελευταία 2 χρόνια. Καθώς και τα συναισθήματα και την γνώση που έχουν λάβει οι συμμετέχοντες βιώνοντας την διαδικασία της ανασκαφής. Επίσης την διεύρυνση της αντίληψης σχετικά με την σημαντικότητα των ευρημάτων συνδυάζοντας τα με τον τρόπο συμπεριφοράς, των αναγκών και της λειτουργείας των Ανδριωτών στα προϊστορικά χρόνια. Κλείνοντας τόνισε την ανάγκη προσοχής αυτού του πλούτου από κρατικούς και τοπικούς φορείς, ώστε να αξιοποιηθούν και να είναι επισκέψιμος προβάλλοντας την ιστορία του νησιού προς όφελος της τοπικής κοινωνίας αναβαθμίζοντας ουσιαστικά τον τουρισμό του.
Η αρχαιολόγος Ελένη Σπηλιωτοπούλου, αντιπρόεδρος και υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων της ΜΚΟ EMOS-PEHA, με στόχο την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Χερσονήσου του Αίμου, αναφέρθηκε στην επιλογή του Στρόφιλα ως αρχαιολογικού χώρου από την εταιρία και για άλλες ανασκαφές που εξετάζει η εταιρία στην Άνδρο.
Η παρουσίαση της Διευθύντριας της Ανασκαφής Στρόφιλα Άνδρου Δρος Χριστίνας Α. Τελεβάντου, και των συνεργατών της αρχαιολόγων Παναγιώτη Τζοβάρα, υποψήφιου διδάκτορα στο Πανεπιστήμιο του Southampton και Δρος Ιωάννας Παπαμαγκανά, είχαν ως στόχο να ανιχνεύσουν τις απαρχές της Ναυτοσύνης στο Στρόφιλα, στη Νεώτερη Νεολιθική περίοδο.
Η Δρ Χριστίνα Τελεβάντου ανάπτυξε τη σημασία και την προέλευση της λέξης Ναυτοσύνης διαχρονικά στον γραπτό ελληνικό λόγο ανιχνεύοντας την καταγωγή της από την Γραμμική Β Γραφή. Ως προς τα αρχαιολογικά δεδομένα στο Αιγαίο τεκμηρίωσε ότι στον Στρόφιλα, ήδη από τη 5η χιλ. π.Χ., οι κάτοικοί κατασκεύαζαν τα μεγάλα ποντοπόρα καμπύλα πλοία των Κυκλάδων, ικανά να πλέουν ανάλογα την εποχή και τα θαλάσσια ρεύματα σε όλο το Αιγαίο, αλλά και βορειότερα μέχρι τη Βάρνα (Μαύρη Θάλασσα), με δυνατότητα μεταφοράς μεγάλου εμπορικού φορτίου. Ένας τύπος πλοίου που επιβιώνει και κυριαρχεί στο Αιγαίο τουλάχιστον μέχρι την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Επίσης ανάφερε ότι όπως καταδεικνύεται τόσο από τα εντυπωσιακά ερείπια του οικισμού, κυρίως όμως από την πληθώρα των παραστάσεων πλοίων – πλέον των 120 – στις μοναδικές εκτεταμένες βραχογραφίες του, ότι πρόκειται για έναν ναυτικό οικισμό όπου είχαν δημιουργηθεί 7000 χρόνια πριν, έχοντας όλα τα συστατικά της έννοιας Ναυτοσύνη, τη προηγμένη ναυπηγική και ναυσιπλοΐα με τον κώδικα ηθικής που τις συνοδεύει. Συμπερασματικά στην Άνδρο, στον Στρόφιλα, ανιχνεύονται 7000 χρόνια πριν οι απώτερες απαρχές της Ναυτοσύνης, αυτής της μοναδικής έννοιας που βρίσκεται ως σήμερα στον γενετικό κώδικα, στο DNA, των κυκλαδιτών, των νησιωτών του Αιγαίου, των Ελλήνων ναυτικών.
Ο αρχαιολόγος Παναγιώτης Τζοβάρας, κύριος ομιλητής της εκδήλωσης, διαπιστώνοντας ότι η ναυπηγική παράδοση του Νεολιθικού νησιωτικού Αιγαίου αποτυπώνεται εμφατικά στις μοναδικές σε έκταση και πυκνότητα βραχογραφίες του Στρόφιλα, ανακοίνωσε τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνάς του για τα πλοία και τη ναυπηγική του Στρόφιλα, που παρουσιάζει καινοτόμα στοιχεία για την αιγαιακή προϊστορία. Μέσω καινοτόμων τεχνικών αποτύπωσης, όπως το H-RTI, υπήρξε δυνατή η παρατήρηση νέων μορφολογικών και άλλων δομικών στοιχείων των πλοίων, μη ορατά με άλλες συμβατικές μεθόδους, αντλώντας νέα στοιχεία για την ναυπηγική τέχνη και τεχνολογίας της εποχής. Επίσης μέσω μιας διεπιστημονικής προσέγγισης και χρησιμοποιώντας ερμηνευτικά εργαλεία της ναυπηγικής επιστήμης και μηχανικής, κατέστη δυνατή η ψηφιακή αποκατάσταση του μεγαλύτερου ως τώρα (μήκος μισό μέτρο), του λεγόμενου «Μεγάλου πλοίου», ενός αντιπροσωπευτικού τύπου πλοίου στις βραχογραφίες του Στρόφιλα. Η προσομοίωση της πλεύσης τους, της ευστάθειας και αντίστασης σε εικονικές συνθήκες, σχηματίζουν την εικόνα ενός ποντοπόρου, αξιόπλοου πλοίου, που μπορούσε να ανταπεξέλθει σε μακρινά και δύσκολα ταξίδια.
Η Δρ Ιωάννα Παπαμαγκανά παρουσίασε τις πληροφορίες που δίνουν ως τώρα τα μετάλλινα ευρήματα του Στρόφιλα, ένα εντυπωσιακό για τη Νεολιθική περίοδο σύνολο, το οποίο αποτελείται από κοσμήματα, εργαλεία και όπλα. Με βάση την προέλευση της πρώτης ύλης και την τυπολογία των αντικειμένων ανιχνεύονται με μια σειρά από κοντινότερες ή μακρινότερες θαλάσσιες επαφές του Στρόφιλα με νησιά των Κυκλάδων, άλλες περιοχές του Αιγαίου, αλλά και μακρινότερες που πιθανόν να φτάνουν έως τη Μαύρη Θάλασσα. Τεκμηριώνεται έτσι η δεσπόζουσα θέση του οικισμού σε ένα πολύμορφο δίκτυο θαλάσσιων επαφών.
Την εκδήλωση έκλεισε η Κατερίνα Ρεμούνδου από την Ομάδα Γαστρονομίας Άνδρου «Άνδρος Πέρα Από…» και μίλησε για την αποστολή όλων να υποστηρίξουμε τον Στρόφιλα, για τη σύνδεση της ναυτοσύνης με την μαγειρική, το πλούτο της ανδριακής γης και αγροτικής παράδοσης, πριν κεραστεί το ακροατήριο κάποια εδέσματα εμπνευσμένα από την ανδριακή γη.
Η εκδήλωση οργανώθηκε από την Λέσχη Ανδρίων – Andrion Club σε συνεργασία με τον Σύλλογο Εθελοντών Δασοπυροσβεστών Άνδρου (Seda Andros) με την υποστήριξη των Proteus Social Innovation & Development, Καΐρειος Βιβλιοθήκη, Εταιρεία Ανδρίων Επιστημόνων. Η εκδήλωση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί αν δεν υπήρχε

η βοήθεια του Δήμος Άνδρου για την παραχώρηση του θεάτρου,

το Διεθνές Φεστιβάλ Άνδρου και τους Ζήση Τόνα, Γιάννη Βολέλη, και Αναστασία Καβαλλάρη για την υποστήριξη ήχου, φωτός και εικόνας, τον Παναγιώτη Ποδηματά – Podimatas S.A. για την παραχώρηση του προτζέκτορα,

τον Αντώνη Κουτσούκο και τον Θανάση Καρπούζη για την τεχνική υποστήριξη,

τον Βαγγέλη Λουκίσσα – Περίγυρος Κινηματογραφικής Λέσχης Άνδρου,

και τον Επαμεινώνδα Μαρμαρά για την βιντεοσκόπηση,

την Άγγελική Στρατή για την φωτογράφιση,

την Ομάδα Γαστρονομίας Ανδρου «Άνδρος Πέρα Από…» και τον Δημήτρη Γιγίνη και Κατερίνα Ρεμούνδου.