Κι αν πραγματικά θέλαμε να σώσουμε την Άνδρο από τα εκτεταμένα αιολικά? Από τον Ανδρέα Χαλά Αρχιτέκτονα Μηχανικό Δ.Π.Θ.

Κι αν πραγματικά θέλαμε να σώσουμε την Άνδρο από τα εκτεταμένα αιολικά?

 

Από τον Ανδρέα Χαλά

Αρχιτέκτονα Μηχανικό Δ.Π.Θ.

«Θε μου Πρωτομάστορα μ’ έχτισες μέσα στα βουνά. Θε μου Πρωτομάστορα στα βουνά με θεμέλιωσες.», Άξιον εστί, Ο.Ελύτης

 

Παρακολούθησα προχθές την παρουσίαση των θέσεων για την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών στο νησί μας. Καταπληκτικό! Ήμουν στο γραφείο και δούλευα, στο background άκουγα τις εισηγήσεις κι έπειτα τον διάλογο. Teleδιάσκεψη λοιπόν στην Άνδρο, μόνο που στα αυτιά μου έφτανε σαν εκπομπή της Telemarketing. Κι αυτό φυσικά για το πρώτο σκέλος, τις εισηγήσεις των εκπροσώπων των εταιριών που από Δευτέρα είναι πίσω στο γραφείο τους να κάνουν τη δουλειά τους. Όπως τη δουλειά τους έκαναν κι ενώ ήταν εδώ.

Η απορία που είχα, ήδη από την ανακοίνωση της συνάντησης, είναι γιατί κλήθηκαν από την αρχή! Τι σκεφτόταν ο όποιος διοργανωτής; Τι άλλο περίμενε από τοποθετήσεις του τύπου «πάρτο το χρειάζεσαι και είναι και σε τιμή ευκαιρίας»; Για να μας πουν όπως τελικά κατέληξαν «θα το πάρεις θες δε θες»! Προσωπικά αυτή η πρόσκληση μου μοιάζει με ένα σχήμα συνομιλίας με τον υποψήφιο κατακτητή σου, όπου τότε συζητάς τους όρους παράδοσης σου!

Οι ανεμογεννήτριες είναι ήδη εδώ! Παρουσιάστηκαν ελλιπείς οι χάρτες με τις χωροθετήσεις ως προς το σύνολο των μονάδων που σαν ιλαρά θα εξαπλωθεί. Ο WindFarmVirus είναι ήδη εδώ! Τα επιχειρήματα των στελεχών τέθηκαν σαν FAQ (συχνές ερωτήσεις) κι έτσι απαντήθηκαν σχεδόν σαν ομολογία και παραδοχή μέσω της ίδιας της άρνησης των όποιων λόγων έχει να ανησυχεί κανείς (ήχος, εγγύτητα, σημεία παρατήρησης, κλπ).

Κάπου κάπου και λίγο σαρκαστικές τοποθετήσεις του τύπου «τα πουλμανάκια θα πηγαίνουν τον κόσμο εκεί όποτε έχει καύσωνα να δροσιστεί». Ο Βορειοευρωπαίος, ο Αμερικανός, και άλλοι τουρίστες θα έρθουν θεματικά εδώ γιατί οι πρωτοπόρες ανεμογεννήτριες της  Άνδρου θα έχουν ένα φόντο άλλο, πολύ διαφορετικό και πιο ωραίο από το όπως έχουν συνηθίσει να τις βλέπουν στις πατρίδες τους. Επιχειρήματα τρύπια! Αλλά τα λεφτά είναι πολλά και … τα παραλέμε και λίγο μήπως και διασκεδάσουμε λίγο τις εντυπώσεις.

Πράγματι ο πλανήτης έχει πρόβλημα! Ναι στην ανακύκλωση, τα EV’s, στις ΑΠΕ, στηρίζουμε όσο μπορούμε την τοπική παραγωγή και κατανάλωση, να μάθουμε από την Costa Rica, κλπ κλπ. Αλλά η Άνδρος δεν πρέπει να γίνει θύμα μιας ας πούμε ‘ιμπεριαλιστικής’ πολιτικής. Κι αυτό επειδή λέει έχει ‘υψηλό αιολικό κεφάλαιο’ προς αξιοποίηση για την ενέργεια. Αλλά είναι και που στην Ελλάδα φτάνουν όλα τα μπαγιάτικα ως καινοτόμα. Ήδη πρωτοπόρες χώρες όπως η Δανία, η Ολλανδία και άλλες χωροθετούν νέου τύπου ανακυκλώσιμα αιολικά εντός της θάλλασας (offshore) ώστε να αποσύρουν τις παλαιού τύπου επίγειες. Επίσης θέλουν να απεξαρτηθούν από την παραγωγή φυσικού αερίου καθώς παρατηρούν σεισμικά φαινόμενα και είναι κάτι σχεδόν πρωτόγνωρο για αυτούς και τους βρίσκει ανοχύρωτους. Ίσως μας έρθει κι αυτό!

Και η Άνδρος καταναλώνει ρεύμα οπότε και θα πρέπει να παράγει. Αλλά να το κάνει στα πλαίσια μιας τοπικής λύσης και προσαρμοσμένης στα χαρακτηριστικά της. Η στείρα άρνηση «όχι στις ανεμογεννήτριες» που ήταν το κυρίαρχο δόγμα την περασμένη δεκαετία σε τοπικό επίπεδο μαζί με την αδιαφορία εκτιμώ πως έφτιαξαν τον προθάλαμο για τα θεμέλια που έπεσαν πρόσφατα.

Η Άνδρος δεν είναι γνωστή για τους ανεμόμυλους της. Δε θα βρει κανείς τέτοια card postal (πέραν αυτού στον Όρμο). Η μελέτη του αρχιτέκτονα Στέφανου Νομικού και της ομάδας του κατέγραψαν πάνω από 300 μύλους στο νησί εκ των οποίων πάνω από 250 είναι υδρόμυλοι. Σε συνέχεια αυτής της παράδοσης του τόπου φτάσαμε στον υδρόμυλο του Εμπειρίκου στις Στενιές, τη γνωστή Φάμπρικα.

Παράλληλα ένα χειροποίητο σκαλοπατιαστό τοπίο, γεμάτο αιμασιές, αμπολές, μικρές υδατοδεξαμενές με σκοπό την εκμετάλλευση της γης και την καλλιέργεια. Οι πρόγονοι  μας διαχρονικά κατέβαλαν και πήραν τα μέγιστα από την εκμετάλλευση και κατακράτηση του νερού. Σε έναν τόπο που είναι εξαιρετικά προικισμένος ως προς αυτόν τον πόρο αλλά που φτάσαμε να πίνουμε νερό από το ΤΕΜΑΚ και τα καλοκαίρια να έχουμε διακοπές παροχής. Ο υδάτινος πόρος είναι πλήρως ανεκμετάλλευτος στο νησί μας.

Σε συζήτηση που είχα σχετικά πρόσφατα με ερευνητές από το Αστεροσκοπείο μου μεταφέρθηκε ανεπίσημα πως έχουν τρέξει μοντέλα για την κλιματική αλλαγή για την περιοχή των Κυκλάδων και ειδικά και για την Άνδρο όπου σε ορίζοντα 80-100 ετών η περιοχή μας προβλέπεται να έχει κλίμα ξηρό όμοιο με αυτό που έχει η Τήλος σήμερα !!! Δηλαδή ξηρό και άνυδρο με ότι αυτό σημαίνει για τη χλωρίδα του τόπου, τις παραγωγικές του δραστηριότητες, κλπ.

Τέλος του 2010, παραμονές πρωτοχρονιάς, όντας φαντάρος στο μηχανικό της Σάμου βρεθήκαμε εσπευσμένα στην Ικαρία τότε που τα έντονα πλημμυρικά φαινόμενα προκάλεσαν έντονες καταστροφές στο Να και την απώλεια 2 ανθρώπινων ζωών. Παρέμεινα τελικά για 2 μήνες συντονίζοντας αποκαταστάσεις και τη μεταφορά του τάγματος σε ένα φυλάκιο. Εκεί λοιπόν είχα την ευκαιρία να μοιραστώ την ανησυχία αλλά και την αισιοδοξία των ντόπιων για τη δημιουργία του πρώτου υβριδικού υδροηλεκτρικού εργοστασίου στην Ελλάδα. Το «Ναέρα» όπως ονομάστηκε και εγκαινιάστηκε το 2019. Παράλληλα σε όλες τις περιηγήσεις παρατηρούσα μικρούς ταμιευτήρες νερού στις ρεματιές. Η διαχείριση των όμβριων μου ήταν καταφανές πως ήταν σύμφυτη με τις παλαιότερες αλλά και τις νεότερες παραδόσεις των κατοίκων της περιοχής, έτσι που υποδέχτηκαν εύκολα την ιδέα του υδροηλεκτρικού έναντι όποιας άλλης λύσης περί εγκατάστασης ΑΠΕ. Επίσης από τα χρόνια που ζούσα σπουδάζοντας στη Ξάνθη θυμάμαι άπειρες εκδρομές στο φράγμα του Θησαυρού επί του Νέστου όπου πάντα συναντούσαμε αρκετό κόσμο και πούλμαν, γιατί πράγματι εκεί υπήρχαν πράγματα να δεις και να κάνεις, ήταν μια σχεδόν ολοκληρωμένη εμπειρία με φυσιολατρικό, τεχνικό, αθλητικό και φωτογραφικό ενδιαφέρον.

 

Αν λοιπόν δε θέλουμε εκτεταμένα αιολικά, τότε τι;

Τότε πιστεύω πως θα έπρεπε να υπάρχει ευρεία συσπείρωση γύρω από μια εναλλακτική ιδέα. Μια πρόταση τόσο ρεαλιστική όσο και αειφόρα που απαντά σε τοπικά κριτήρια. Που παράγει απαντήσεις και λύσεις με πολλαπλά οφέλη, που οχυρώνει το νησί και τους κατοίκους του στις προκλήσεις που θα φέρουν οι επόμενες δεκαετίες ακόμα και αιώνες.

Για τους ταμιευτήρες νερού στην Άνδρο θυμάμαι συζητήσεις από όταν ήμουν παιδί. Κρατούν ήδη 30 χρόνια με πιο πρόσφατες τις προτάσεις έργων του κου Πισσία. Μακάρι να ευδοκιμήσουν, κάθε τέτοιο έργο μόνο καλό κάνει.

Με το παρόν θα ήθελα να εστιάσουμε με θετική στάση προς τις ΑΠΕ στη δημιουργία μιας εναλλακτικής πρότασης τόσο ως μέτρο περιορισμού της εγκατάστασης των αιολικών αλλά με κύριο άξονα τη σταθερή, συνεχή, τοπική παραγωγή και κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.

 

Ο υδροηλεκτρικός σταθμός (ΥΗΣ) της Άνδρου

Στις εικόνες παρουσιάζεται πολύ ενδεικτικά τόσο σε μέγεθος όσο και θέση για την κατασκευή 2 φραγμάτων στη ρεματιά (ενεργό ποτάμι χειμώνα καλοκαίρι) που διέρχεται από το χωριό Ρέματα και εκβάλει στην παραλία Λεύκα. Η επιφάνεια του 1^ου  ταμιευτήρα είναι περίπου 300στρ και του 2^ου  100στρ. Για την αρχή λειτουργίας πρόκειται για ένα κλειστό κύκλωμα όπου ο 1^ος ταμιευτήρας όπως ελευθερώνει το νερό παράγει ρεύμα, ο 2^ος το συλλέγει ώστε με χρήση αντλίας να το επαναπροωθήσει στον 1^ο. Στην περίπτωση της Ικαρίας 2 ανεμογεννήτριες είναι υπεύθυνες για την ενέργεια που καταναλώνουν οι αντλίες στα πλαίσια της κυκλικής χρήσης του νερού. Επιπλέον μικρότεροι ταμιευτήρες σε γειτονικές ρεματιές θα μπορούσαν να αποτελούν μπαταρία για την ουσιαστική βιωσιμότητα της απρόσκοπτης λειτουργίας του υδροηλεκτρικού. Ελεγχόμενα το ποσοστό του νερού που περισσεύει ελευθερώνεται και συντηρεί τον υγρότοπο του όρμου Λεύκα (link).

Για τα παραπάνω γίνεται ενδεικτική αναφορά επί της αρχής. Μια τέτοια πρόταση πρέπει να αναλυθεί και να μελετηθεί σε διάφορους δείκτες και ποσότητες μέχρι να φτάσει κανείς στο ζητούμενο που είναι τα MWatt παραγωγής. Άραγε πόσα καταναλώνει η Άνδρος κατά τη συντηρητική της λειτουργία το χειμώνα και σε περίοδο αιχμής το καλοκαίρι;

 

Εκτιμώμενα οφέλη από την δημιουργία ΥΗΣ:

• Ενεργειακή αυτονομία σε πολύ υψηλό ποσοστό των αναγκών για τοπική κατανάλωση
• Βελτίωση και χρήση υφιστάμενων οδικών δικτύων. Ελάχιστη ανάγκη για δημιουργία νέων
• Περιορισμό των έργων σε ένα μέρος εντοπισμένα και όχι διάσπαρτα, με ότι αυτό σημαίνει και για τη διατήρηση των συνοδών έργων
• Ελάχιστο αποτύπωμα συνοδών έργων καθώς το εργοτάξιο εκτελείται σε μεγάλο ποσοστό εντός του χώρου που θα πλημμυρίσει
• Δημιουργία και χρήση ενός έργου με ορίζοντα κάποιους αιώνες και όχι 20-30 χρόνια. Ένα έργο που δουλεύει με και για την τοπική κοινωνία
• Δημιουργία κάποιων μόνιμων θέσεων εργασίας για τη λειτουργία και συντήρηση του ΥΗΣ
• Δημιουργία ενός πραγματικού περιβαλλοντικού και οικοτουριστικού πάρκου και προορισμού
• Δημιουργία προϋποθέσεων για ενίσχυση και διατήρηση του μικροκλίματος του τόπου έναντι στις επιταγές για μέτρα προσαρμογής ενάντια στην κλιματική αλλαγή
• Ήδη τα έλη στις βόρειες παραλίες φιλοξενούν αξιοσημείωτη βιοποικιλότητα και αποτελούν σταθμούς και για αποδημητικά πουλιά. Τι θα γινόταν άραγε αν είχαμε και μια τεχνητή λίμνη;
• Κι αν θέλαμε να κάνουμε λίγο χαβαλέ τότε θα λέγαμε και πως θα αναπτυχθεί η κωπηλασία, η υποβρύχια κατάδυση στα ερειπωμένα κτίσματα που θα βρεθούν στον πυθμένα της λίμνης, θα ψαρεύουμε πέστροφες, θα φτιάξουμε ένα μύθο με ένα υδρόβιο τέρας ή θα ζει εκεί ο αδελφός του Σήφη του κροκόδειλου που εντοπίστηκε στην Κρήτη. Θα μας κάνει διάσημους! Που ξέρεις τι φέρνει καμιά φορά η ζωή;

      

Να ξαναγίνουν συναντήσεις εργασίας και μάλιστα πολλές. Να έρθουν πολλά κλιμάκια από τη ΔΕΗ ανανεώσιμες να εξετάσουν, εξειδικεύσουν και ωριμάσουν μια πρόταση σαν την παραπάνω (αν τη θέλουμε). Οι υπόλοιποι εκπρόσωποι των εταιριών καλοδεχούμενοι για διακοπές (διατίθεμαι να τους ξεναγήσω), όχι όμως για να μας πουν πως θα κάνουν τη δουλειά τους. Πρόκειται για μια δουλειά που αν γίνει τότε πρέπει να είναι εξαιρετικά περιορισμένη!

Κύριε δήμαρχε αυτή είναι η πρόκληση της θητείας σας! Αν εδώ σταθείτε με το γνωστό σας moto “κάνουμε ότι μπορούμε και σε καλές τιμές” τότε θα έχετε πουλήσει την Άνδρο, εμάς και τους επόμενους και μάλιστα θα το έχετε κάνει πολύ φθηνά! Ο συνάδελφος σας στην Τήνο (νεαρός και ο ίδιος) πρωτοστατεί γιατί έχει θέση! Εσείς;

 

Οι ανεμογεννήτριες ποτέ δε θα κάνουν adapt με το περιβάλλον, πάντα θα αποτελούν ξένο σώμα στο τοπίο. Αντίθετα μια «λίμνη» έστω και τεχνητή είναι φυσικό περιβάλλον η ίδια!

 

Προλαβαίνουμε ή είναι πλέον αργά;

 

Υ.Γ.:

[1] Προσυπογράφω την τοποθέτηση και τις παρατηρήσεις του καλεσμένου δικηγόρου. Το ίδιο και για τις παρεμβάσεις πολλών πολιτών.

[2] Στο παρόν ή άλλο κείμενο θα μπορούσα να πω πολλά για το εύθραυστο τοπίο, τον τόπο που κληρονομήσαμε και πως θα τον παραδώσουμε, και άλλες ουσιαστικές αλλά και ρομαντικές εκφράσεις αγωνίας αλλά ΟΙ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΗΔΗ ΕΔΩ.

[3] Προσωπική μου άποψη αλλά και επαγγελματική προσέγγιση είναι πως σε κάθε έργο από το μικρότερο έως το μεγαλύτερο πρέπει να υπάρχει μέριμνα α)για όλες τις διαμορφώσεις (σε κελύφη, περιβ.χώρο, επιλογή υλικών) παθητικού ενεργειακού σχεδιασμού ώστε να είναι μειωμένη η ανάγκη για χρήση ενεργητικών συστημάτων, β)η συλλογή των όμβριων υδάτων είναι επιβεβλημένη για δεξαμενισμό και επανάχρηση έστω και ποτιστική (ή τουλάχιστον η όδευση κατά το παρόν ώστε να είναι εύκολη η υποδομή μελλοντικά). Τέλος θα προτιμούσα σε επίπεδο κεντρικής πολιτικής να ενθαρρυνόμασταν ως μικροί παραγωγοί ενέργειας σε κάθε εγκατάσταση των δραστηριοτήτων μας, αλλά είναι πολλά τα λεφτά και γιατί να τα μοιραστούμε!

 

Αναφορές από Ελλάδα:

Εκμετάλλευση των Υδροηλεκτρικών Σταθμών ως Έργων Πολλαπλού Σκοπού

https://www.ypethe.gr/sites/default/files/archivefiles/yie_horas_dei.pdf

Υδροηλεκτρική ενέργεια

https://ocw.aoc.ntua.gr/modules/document/file.php/CIVIL114/ene_yhs_11.pdf

Υβριδικό υδροηλεκτρικό Ικαρίας

-> https://www.ppcr.gr/el/announcements/news/286-aftopsia-klimakiou-tis-dei-ananeosimes-sto-yvridikoy-ergo-ape-stin-ikaria

-> http://www.radio-ikaria.gr/egkainia-yvridikoy-energeiakoy-tin-tetarti-5-ioynioy/

-> http://estia.hua.gr/file/lib/default/data/6720/theFile

Για την αντλιοταμίευση

-> https://www.e-mc2.gr/el/node/1384

 

Documentaries | Spark

Windfarm Wars

1/4  https://www.youtube.com/watch?v=CBYzwOTwY4E

2/4  https://www.youtube.com/watch?v=TcV6geO5C-k

3/4  https://www.youtube.com/watch?v=Ggu38OCcpoA

4/4  https://www.youtube.com/watch?v=MYGnjvRpWBw

How Do We Use The Power Of Nature?

->  https://www.youtube.com/watch?v=5V1ydD_OZHo

The Water Keeping Power On In The Philippines

->  https://www.youtube.com/watch?v=B0kvoehkias