Οι Μεσογειακές φώκιες της Άνδρου

Λόγω της εγγύτητας της με τη Γυάρο, η Άνδρος αποτελεί δυνητικά έναν σημαντικό βιότοπο για τη Μεσογειακή φώκια. Η Γυάρος, που απέχει μόλις 10 ναυτικά μίλια από την Άνδρο, αποτελεί καταφύγιο για έναν από τους πιο σημαντικούς πληθυσμούς της Μεσογειακής φώκιας στη Μεσόγειο. Στα πλαίσια του προγράμματος LIFE Andros Park πραγματοποιήθηκαν το 2017-2018 προσπάθειες καταγραφής της κατάστασης της Μεσογειακής φώκιας στην Άνδρο.

Οι προσπάθειες αυτές περιλάμβαναν συστηματικές εργασίες πεδίου για την καταγραφή κατάλληλων βιοτόπων για το είδος (δηλαδή, κατάλληλων θαλάσσιων σπηλαίων για την αναπαραγωγή και ανάπαυση του είδους και περιοχών τροφοληψίας) και την παρακολούθηση του τοπικού πληθυσμού της φώκιας, με τη χρήση αυτόματων συστημάτων καταγραφής κίνησης (Εικόνα 1). Οι δράσεις αυτές πραγματοποιήθηκαν από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις MOm και CBD-Habitat, σε συνεργασία με τον Δήμο Άνδρου.

Οι συστηματικές εργασίες πεδίου για την καταγραφή του βιότοπου έδειξαν ότι στην Άνδρο υπάρχουν 6 θαλάσσιες σπηλιές στο νότιο και βόρειο-ανατολικό τμήμα του νησιού που είναι κατάλληλες για την ανάπαυση της Μεσογειακής φώκιας. Επιπλέον, 5 κατάλληλες θαλάσσιες σπηλιές καταγράφηκαν στην Τήνο και στη νησίδα Μαντήλι. Μαζί με τις δύο, ήδη γνωστές από παλαιότερες ερευνητικές δράσεις, θαλάσσιες σπηλιές στη Γυάρο, η ευρύτερη περιοχή μελέτης διαθέτει συνολικά 13 σπηλιές κατάλληλες για τη Μεσογειακή φώκια. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε επτά από αυτές τις σπηλιές βρέθηκαν έντονα ίχνη ρύπανσης. Σύμφωνα με στοιχεία από συνεντεύξεις με ψαράδες της περιοχής, περιοχές τροφοληψίας της φώκιας εντοπίζονται σε πολλά σημεία περιμετρικά της Άνδρου.

Τα βασικά αποτελέσματα των συστηματικών ερευνητικών δράσεων για την παρακολούθηση του τοπικού πληθυσμού της φώκιας στην Άνδρο, έδειξαν ότι:

• Το νότιο τμήμα του νησιού περιλαμβάνεται στον ζωτικό χώρο ενός μοναχικού ενήλικου αρσενικού ατόμου. Οι μετακινήσεις το ατόμου αυτού φτάνουν μέχρι και τη Σύρο (Εικόνα 2).
• Οι θαλάσσιες σπηλιές στη Γυάρο χρησιμοποιούνται κυρίως από ενήλικα θηλυκά άτομα και τα μικρά τους κατά την αναπαραγωγική περίοδο (Εικόνα 3). Τουλάχιστον 6 μικρά γεννήθηκαν το 2018 στη Γυάρο.
• Το βόρειο-ανατολικό τμήμα της Τήνου αποτελεί καταφύγιο για έναν άλλο υπο-πληθυσμό του είδους (Εικόνα 4). Τουλάχιστον 5 μικρά γεννήθηκαν το 2018 στην Τήνο.
• Οι συστηματικές προσπάθειες παρακολούθησης της Μεσογειακής φώκιας στην περιοχή κατέγραψαν επίσης διάφορες πτυχές της συμπεριφοράς του είδους, συμπεριλαμβανομένης και της συμπεριφοράς θηλασμού (Εικόνα 5) και επιθετικών συμπεριφορών στις σπηλιές της Γυάρου και της Τήνου.

Η μεσογειακή φώκια είναι ευρέως διαδεδομένη στην Ελλάδα. Οι δράσεις παρακολούθησης του τοπικού πληθυσμού του είδους στην Άνδρο που πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια του LIFE16 NAT/GR/000606, σε συνδυασμό με προηγούμενες δράσεις της MOm στην περιοχή, δείχνουν ότι η ευρύτερη περιοχή της Άνδρου (δηλ., μαζί με τη Γυάρο και την Τήνο) είναι μια σημαντική περιοχή για τη Μεσογειακή φώκια στην Ελλάδα. Οι ακριβείς σχέσεις όμως μεταξύ των υπο-πληθυσμών των τριών νησιών δεν είναι ακόμα απολύτως κατανοητές. Για τον λόγο αυτό οι δράσεις παρακολούθησης του είδους στην περιοχή πρέπει να συνεχιστούν με στόχο την κατανόηση της κατάστασης του είδους και την εφαρμογή μιας αποτελεσματικής στρατηγικής προστασίας του.