Το Σάββατο το βράδυ 17 Νοεμβρίου 2018, η γυναικοπαρέα που καθότανε στο μεγάλο τραπέζι στου “Ζοζέφ” είχε θέμα συζήτησης τον μπρούστουλα, το ψωμί που φτιάχνουν στα αρβανιτοχώρια της Άνδρου και έχει μέσα χοιρνά.
Η Κατερίνα Ρεμούνδου είχε φωνάξει έξι γυναίκες από διαφορετικά μέρη του νησιού με αφορμή την παρουσίαση του αρβανίτικου ψωμιού που θα κάνει
στο νέο περιοδικό “Eat me” του Κυριακάτικου Έθνους που κυκλοφορεί την Κυριακή 2 Δεκεμβρίου 2018.
Καλεσμένες της Τάτας ήταν η κ. Ευφροσύνη Πανταζή από τον Άγιο Πέτρο, που έχει βγάλει βιβλίο με συνταγές της Άνδρου,
η κ. Ελένη Κυρτάτα – Δούκισσα από την Άρνη που μένει στα Φάλικα, η κ. Ζέφη Σορώτου, κάτοικος Γιαννισαίου, η κ. Γεωργία Μπάρδο από την Αλβανία ,
η κ.Ασημίνα Φολίνα από το Μπατσί και η κ. Ειρήνη Εξαδακτύλου από τ΄Απροβάτου που μένει πια στο Μπατσί.
Τα ιστορικά του ή της μπρούστουλας τα είχε ψάξει και τα είπε η Κατερίνα, από το από που κρατάει η σκούφια του μέχρι και σε ποιά κράτη και μέρη της Ελλάδας το φτιάχνουν ακόμα.
Το ζήτημα όμως που απασχόλησε την παρέα ήταν η συνταγή του μπρούλα, που δεν είναι ίδια από το ένα χωριό στο άλλο, άλλο αλεύρι στην Άρνη,
άλλο στο Μπατσί, άλλο τότε, άλλο τώρα, άλλα τα χοιρνά που βάζουν μέσα και άλλα τα μυρωδικά.
Είδαν και απόειδαν οι γυναίκες, φόρεσαν τους σκούφους και τις ποδιές που τους μοίρασε η Κατερίνα και πέρασαν στο μαγείρεμα.
Δύο παραλλαγές του μπρούστουλα ζύμωσαν αυτό το βράδυ :
Μία της Άρνης με μόνο λαρδιά μέσα, σταφίδες, ξύσμα πορτοκαλιού και τυρί
και η δεύτερη από τ΄Απροβάτου που βάζεις μέσα ότι χοιρνό θες, λουκάνικο ,λούζα και λαρδί συν το γλυκάνισο ως το μόνο μυρωδικό.
οι μπρούστουλες μπήκαν στα ταψιά ανέβηκαν δίπλα στη ξυλόσομπα, ψήθηκαν, μοσχοβόλησε το μαγαζί,
η παρέα σε λίγο μεγάλωσε και με το ρακί απο το Γιαννισαίο το διάλυσε περασμένα μεσάνυχτα.
Η συνταγή του μπρούστουλα, την Κυριακή 2 Δεκεμβρίου στο “Έθνος της Κυριακής”
στο βίντεο του Vanglouk του 2012, η Παλιοπολιανή Μαρία Κορρέ φτιάχνει τον δικό της μπρούστουλα
Σχετικά με την ετυμολογία της λέξης και την προέλευση του εδέσματος , επαναδημοσιεύω σχετικό σχόλιό μου της 30/12/2012 το οποίο είχε ως ακολούθως :
” Πριν από χρόνια , σε μία χαιρετούρα αντρών την Πρωτοχρονιά στη Χώρα- έθιμο που πάει να ξαλείψει- γνώρισα για πρώτη φορά από την Μαρία την Κορρέ στο σπίτι της, το ψωμί “Μπρούστουλας” που σαν λέξη με απασχόλησε η προέλευσή της. Σήμερα, με την δημοσίευση της συνταγής, για να συνεισφέρω στη γνώση και στη διατήρηση της παράδοσης, αναφέρω αυτά που βρήκα ψάχνοντας: Kατά τον Δημ. Πασχάλη “μπρούστουλας” σημαίνει την πίτα με μαλακό τυρί. Κατά τον Τίτο Γιοχάλα, ‘ Ανδρος και Αρβανίτες, έκδοση 2000- αυτό το πολύ σημαντικό για την ιστορία της ‘ Ανδρου αλλά και πολύ παρεξηγημένο ανόητα βιβλίο – “φρουτάλια και τσιλαδιές δεν γνώριζε ασφαλώς ο αλβανικός σοφράς στην Αλβανία. ‘Ολα αυτά τα εδέσματα έμαθαν οι Αλβανοί με την εγκατάστασή τους στην΄’ Ανδρο. Πρόσθεσαν όμως και αυτοί με τη σειρά του στο ανδριακό τραπέζι κάτι που δεν υπήρχε πριν, τον μπρούστουλα , την πίτα τους ” -σελ. 46-.”Μία μόνο αρβανίτικη λέξη κατόρθωσε να εισχωρήσει και μάλιστα να επικαθήσει στο ανδριακό τραπέζι. Είναι ο τύπος μπρούστουλας, από το αλβαν. brustulle= είδος πίτας, που χρησιμοποιείται και στα αρβανίτικα της ‘ Ανδρου”-σελ. 102. Κατ’ εμένα, προέρχεται από το καβουρντιστό λίπος (τον πασπαλά )που αποτελεί το ιδιαίτερο συστατικό της, εξ ού και το ρήμα Μπρουστουλάρω που σημαίνει καβουρντίζω και μπρουστούλι που είναι το καβουρντιστήρι του καφέ. Σχετική συνταγή του Μπρούστουλα της ‘ Ανδρου, ως τιτλοφορείται βλ. και Ψωμί-Εύη Βουτσίνου και τη διεύθυνση http://kikitriantafylli-wordpress.com/.”
Συνεπώς, ο “μπρούσοτυλας” είναι αρβανίτικης προέλευσης ως λέξη που σημαίνει την αρβανίτικη πίττα , η οποία συμπληρώθηκε ως φαγητό τοπικής προέλευσης στην ‘Ανδρο, με την προσθήκη των καβουντισμένων χοιρινών κρεάτων από τα χοιροσφάγια Ιπασπαλάδες, σίσυρα κλπ)