Το 1780, δυο μοναχοί απ’ το χωριό των Απατουρίων της Άνδρου, άρχισαν να κτίζουν το μοναστήρι της Αγίας Ειρήνης στην περιοχή Άρχοντας των Αποικίων.
Ταξείδευαν εναλλάξ για την Σμύρνη, την Πόλη, την Ρουμανία κι άλλες παραδουνάβιες χώρες, ώστε να μαζέψουν χρήματα για την αποπεράτωση της Μονής, πράγμα που τελικά επέτυχαν. Απ’ το 1815 έως το 1818, το μοναστήρι ήταν σταυροπηγιακό, δηλαδή ελάμβανε εντολές απευθείας απ’ το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως και τον Γρηγόριο Ε’ μέχρι τον απαγχονισμό του.
Η λειτουργία της μονής κράτησε μέχρι το 1833, οπότε, κατόπιν διατάγματος της Αντιβασιλείας του Όθωνα, έκλεισε μαζί με άλλα χίλια μοναστήρια.
Μετά τον θάνατο όλων των μονάχων, περιήλθε στην ιδιοκτησία (διότι ήτο ιδιόκτητο) ενός πρώην Μητροπολίτη Μεσημβρίας, που με την σειρά του, το 1895, το πούλησε σε Ιεχωβάδες, στην οικογένεια Μπόνη απ’ τα Αποίκια, η οποία διέλυσε στην κυριολεξία τα πάντα από μένος προς την χριστιανική αυτή κιβωτό.
Πούλησε τα ιερά κειμήλια και ό,τι άλλο υπήρχε στην Μονή και την εκκλησία της την μετέτρεψε σε στάβλο. Δυστυχώς, υπάρχουν αυτές οι βάνδαλες πράξεις αλλοθρήσκων, οι οποίοι παραβλέπουν κι απαξιώνουν την Ιστορία.
Αξίζει ν’ αναφερθεί πως υπάρχει μια πηγή στο προαύλιο της εκκλησίας, όπου από το 1890 έως το 1940 εμφιάλωναν το νερό σε μεγάλες γυάλες,τις οποίες ετύλιγαν με ειδικό, προστατευτικό σκοινί, τις σφράγιζαν με βουλοκέρι και τις έστελναν στην Αθήνα, στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία, κατά παραγγελία της οικογενείας Λάμψα.
Θεωρείται δε ακόμη και σήμερα υψίστης ποιότητος (το καλύτερο των Βαλκανίων), πολύ δε καλύτερο απ’ την Σάριζα, καθώς το νερό δεν περνά από κάποιον οικισμό.
Το 2006, η Μονή πέρασε στα χέρια του καπτα-Λευτέρη Πολέμη.
Ξεκίνησε, λοιπόν, την αναστήλωση της Μονής και τον εξοπλισμό ανέλαβε η αδελφή του, Χρυσάνθη. Η αναστήλωση κράτησε έντεκα χρόνια και συνεχίζεται και σήμερα χάριν της ακαμάτου εργασίας των δύο αδελφών.
Δημιουργήθηκε μουσείο μουσικών οργάνων, γραφικής ύλης, κρυστάλλων-λίθων και πετρωμάτων, βιβλιοθήκη και τώρα ετοιμάζεται μια μόνιμη έκθεση της χλωρίδας της Άνδρου σε συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας των Αγγέλου και Νίκης Γουλανδρή. Η αναστήλωση των κυρτών τοίχων έγινε με την πατροπαράδοτη τεχνοτροπία «μπουντουλούμι».
Τα παλιά παράθυρα (δοξίκες) διατηρήθηκαν ως είχαν κι επισκεύασαν τα οικήματα στην πρότερη μορφή τους. Δημιουργήθηκαν τραπεζαρία, τρία δωμάτια φιλοξενίας, ένα μικρό καθιστικό κι ένα αρχονταρίκι.
Η εκκλησία της Μονής είναι αφιερωμένη σε δύο Αγίες. Στην Αγία Ειρήνη και την Αγία Ειρήνη την Χρυσοβαλάντου. Επίσης, υφίσταται κι ένα παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωάννου. Υπήρχαν δύο χαμάμ και στα γύρω οικόπεδα, που επίσης της ανήκουν, καλλιεργούνται αμπέλια και παράγονται πολλά βιολογικά προϊόντα. Φτιάχνουν δε εξαιρετικό ρακί και κρασί. Για όσους δεν γνωρίζουν πού βρίσκεται, ενημερώνω πως είναι κτισμένο μετά τα Αποίκια, σκαρφαλωμένο ψηλά στην πλαγιά του βουνού, όπως όλες οι μονές, κι η θέα του είναι μοναδική.
Το μοναστήρι δεν έχει καλόγερους και καλόγριες πλέον κι είναι κλειστό. Λειτουργεί σε γιορτές και για φίλους και, φυσικά, συντηρείται αποκλειστικά απ’ τον καπετάνιο. Είναι το ησυχαστήριό του και προσφέρει γεύμα ή καφεδάκι με γλυκό για τους φίλους κι επισκέπτες στην όμορφη τραπεζαρία. Οι μόνιμες εκθέσεις είναι ανοικτές, βεβαίως, για όλον τον κόσμο.
Ο Λευτέρης Πολέμης είναι γυιός του παπα-Γιάννη, που λειτουργούσε στ’ Αποίκια, και αδελφός του παπα-Ιπποκράτη, του καπτα-Ζαννή και της Χρυσάνθης. Σήμερα, πατέρας κι αδέλφια, πλην της Χρυσάνθης, δεν ζουν. Ο ίδιος ξεκίνησε την σταδιοδρομία του ως πλοίαρχος και στην συνέχεια άνοιξε πρακτορείο πληρωμάτων στις Φιλιππίνες με τόση επιτυχία, ώστε να καταφέρει να ξεκινήσει και ναυτιλιακή εταιρεία εξαιρετικά αναπτυσσόμενη, την οποίαν έχουν αναλάβει οι δύο ικανές κόρες του.
Βαθιά θρησκευόμενος, αλλά όχι θρησκόληπτος, όπως ο ίδιος αυτοχαρακτηρίζεται, προσφέρει πολλαπλώς στο νησί του με πλείστες χορηγίες, αγαθοεργίες και παρέχει την βοήθειά του όπου πιστεύει ότι χρήζει ή του ζητηθεί. Ως σπουδαίος φιλάνθρωπος οργανώνει πανηγύρια κι εκδηλώσεις προς ενίσχυση των διαφόρων ιδρυμάτων και ιδιαιτέρως των κακοποιημένων παιδιών.
Κάθε καλοκαίρι φιλοξενεί περίπου είκοσι παιδιά ανά τακτά διαστήματα, απ’ την Κιβωτό του κόσμου η το Χαμόγελο του παιδιού, μαθητές και μαθήτριες του γυμνασίου της Άνδρου και της Σύρου, τα οποία έρχονται με τους συνοδούς τους για μια εβδομάδα περίπου και τους οργανώνει εκδρομές, τους πάει στο θέατρο, προσφέρει δώρα, διοργανώνει εκδρομές για μπάνιο στις παραλίες και τα παίρνει μαζί του σε διάφορες εκδηλώσεις του νησιού, που το καλοκαίρι, αν μη τι άλλο, είναι πάμπολλες.
Φέτος τον Δεκαπενταύγουστο, με κάλεσε να γνωρίσω τα κοριτσάκια της Κιβωτού και, πιστέψτε με, δεν άντεξα την συγκίνηση. Αναμεσά στα παιδάκια ήταν ένα κοριτσάκι, η Μαρία. Ένα απίστευτα γλυκό παιδάκι, που δεν είχε κλείσει τα οκτώ χρόνια ζωής και ζούσε με ηρεμιστικά, εξαιτίας του βίαιου πατέρα του. Αναγκάστηκα να βγω έξω για να μη ξεσπάσω σε κλάμματα μπροστά σ’ αυτά τα τρυφερά πλασματάκια. Πιστέψτε με, ήσαν όλα πανευτυχή μ’ αυτά που τους είχαν προσφερθεί απλόχερα απ’ τον καπτα-Λευτέρη και δεν ήθελαν να γυρίσουν πίσω στην Αθήνα.
Ήσαν όλα κοριτσάκια από διάφορες χώρες και θρησκεύματα κι η αγάπη μεταξύ τους ήταν αδελφική. Όσα εμείς βιώνουμε λόγω διαφορετικής καταγωγής και θρησκείας, για εκείνα είναι εντελώς άγνωστα κι εύχομαι να παραμείνουν έτσι σ’ όλη τους την ζωή.
Εμείς, όμως, που μεγαλώσαμε μ’ όλες τις ανέσεις, είναι πολύ δύσκολο να νοιώσουμε τα αισθήματα αυτών των παιδιών, αφού όλοι μας αδιαφορούμε γι’ αυτά, ας είμαστε βαθύτατα υποχρεωμένοι κι ευγνώμονες που ανάμεσά μας υπάρχουν άνθρωποι σαν τον προσηνη καπεταν-Λευτερη, ο οποίος ανιδιοτελώς και χωρίς καμμία υστεροβουλία προσφέρει όλα αυτά τα καλούδια και την χαρά σ’ αυτά τα πλασματάκια και όχι μόνον. Όλα αυτά, που φαίνονται ελάχιστα σε μας και τα απαξιώνουμε, είναι τόσα πολλά και σημαντικά για εκείνα τα δύσμοιρα. Άνθρωποι σαν τον καπετάνιο είναι οι λεγόμενοι καλοί χριστιανοί ή, τέλος πάντων, οι σωστοί άνθρωποι της κοινωνίας μας. Ευτυχώς, ζουν ανάμεσά μας και βγάζουν ασπροπρόσωπους όλους εμάς που θέλουμε να λεγόμαστε άνθρωποι και που μόνον τέτοιοι δεν είμαστε, τελικά.
Εχθες, 15 Δεκεμβρίου 2017, ανήμερα της γιορτής του Αγίου Ελευθερίου πήγα να του ευχηθώ εκεί πάνω στο ησυχαστήριό του, στο μοναστήρι, μαζί με πλήθος κόσμου τα χρόνια πολλά. Με κάθισε εκ δεξιών του, μια κίνηση που θεωρώ πολύ τιμητική, όπως και σπουδαία τιμή θεωρώ να με προσφωνεί φίλο του ένας τέτοιος άνθρωπος.
Εύχομαι η Άνδρος (υπενθυμίζω σε κάποιους), να τιμήσει μια μέρα τον καπτα-Λευτέρη, μαζί με τρεις- τέσσερις ακόμη, όπως του αξίζει. Θα ‘ταν το ελάχιστο που θα έπρεπε να κάνει.
Εύχομαι, αυτόν και την αδελφή του, να τους έχει καλά ο Θεός
φωτογραφίες : Φώτο Άνδρος , Vanglouk
