Την Δευτέρα 7 Απρίλη, ο Σύλλογός μας πραγματοποίησε 3ωρη στάση εργασίας (11:00 – 14:00) κατά τη διάρκεια σεμιναρίου επιμόρφωσης που οργάνωσε η Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Ν.Αιγαίου με θέμα το σχολικό εκφοβισμό και τη βελτίωση του σχολικού κλίματος και των διαπροσωπικών σχέσεων.
Στόχος της στάσης εργασίας ήταν η έκφραση των θέσεων των εκπαιδευτικών απέναντι στην αυτο-αξιολόγηση της σχολικής μονάδας και την επερχόμενη αξιολόγηση των εκπαιδευτικών.
Στο παρακάτω κείμενο το οποίο αναγνώστηκε στην αίθουσα παρουσία των Προισταμένων και των Συμβούλων Εκπαίδευσης καθώς επίσης και του εκπροσώπου του Συνήγορου του Πολίτη, αναδείξαμε τη σχέση της αξιολόγησης με την διάλυση των σχολείων, την απαξίωση του έργου του εκπαιδευτικού και τον εκφυλισμό της παιδείας.
“Έρευνες έχουν δείξει ότι ο σχολικός εκφοβισμός σχετίζεται άμεσα με το γενικότερο κλίμα που επικρατεί στο σχολείο, δηλαδή, πόσο υποστηρικτικό, ενθαρρυντικό και δημοκρατικό είναι το σχολικό περιβάλλον. ‘Έχει παρατηρηθεί ότι όσο πιο ανταγωνιστικό είναι το κλίμα στο σχολείο, τόσο πιο έντονα είναι τα φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού(1).
Κεντρικό ρόλο στη δημιουργία ανταγωνιστικού κλίματος παίζουν οι ρόλοι που αναλαμβάνουν τα πρόσωπα της εκπαίδευσης, οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους (σχέσεις συνεργασίας, εξουσίας κτλ.) και το οργανωτικό, θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσεται η σχολική ζωή, το οποίο μπορεί είτε να απελευθερώνει και να δημιουργεί, είτε να καθηλώνει και να καταπνίγει.
Ας φανταστούμε ένα σχολείο, το οποίο έχει 5 τμήματα των 20 μαθητών.
Κάθε χρόνο κάθε τμήμα πρέπει να υποβάλλει στον διευθυντή του σχολείου μία έκθεση αυτό-αξιολόγησης ,με βάση την οποία θα πάρει ένα συνολικό βαθμό. Με βάση αυτόν τον βαθμό θα κατανεμηθούν στα τμήματα τα απαραίτητα χρήματα για να αγοράσουν κιμωλίες, γραφική ύλη και ότι άλλο χρειάζονται για την καινούργια χρονιά. Για να δώσουν μια πετυχημένη έκθεση αυτό- αξιολόγησης, τα τμήματα πρέπει να μετρήσουν τα προγράμματα που κάνουν, τις μεθόδους που χρησιμοποιούν και τη γενικότερη αποδοτικότητά τους.
Οι μαθητές έχουν εκφράσει τις ανησυχίες τους και την αντίθεσή τους με αυτό το πλαίσιο πολλές φορές ,δεδομένου ότι κάποια τμήματα κάνουν μάθημα σε προκάτ αίθουσες, που πλημμυρίζουν όταν βρέχει με αποτέλεσμα να βραχυκυκλώνει ο ένας υπολογιστής που διαθέτουν, ή ακόμα, ένα τμήμα δεν έχει αίθουσα και κάνει μάθημα στην εκκλησία!
Οι μαθητές μέσα από τα προεδρεία των τμημάτων εκφράζουν την αντίθεσή τους. Ο διευθυντής βρίσκεται σε δύσκολη θέση . Οπότε του έρχεται μια ιδέα. Ορίζει τον πρόεδρο του κάθε τμήματος «διευθυντή», και του δίνει απόλυτη εξουσία να επιβάλλει στους υπόλοιπους πως θα γίνει η αυτό-αξιολόγηση του τμήματός τους.
Τυχόν αντιδράσεις αντιμετωπίζονται με απειλές από τον μαθητή-διευθυντή, μείωση βαθμού και ξυλοδαρμό από την αστυνομία που καλείται να επέμβει. Το κλίμα μέσα στα τμήματα διαταράσσεται, οι διαδικασίες πολυφωνίας και δημοκρατικών αποφάσεων καταστρατηγούνται, η τρομοκρατία βρίσκεται προ των πυλών.
Ο διευθυντής του σχολείου επιστρέφει με πρόσθετα μέτρα. Τώρα εκτός από τα τμήματα θα αξιολογούνται κι οι μαθητές με έναν καινούργιο τρόπο.
Από τους 100 μαθητές, μόνο οι 25 θα πάρουν 9 ή 10, οι 60 οπωσδήποτε 7 με 8 και οι 15 δυστυχώς θα είναι κάτω από τη βάση.
Και οι μαθητές που χρήστηκαν διευθυντές; Αυτοί θα ανταμειφθούν με το 70 τοις εκατό να είναι άριστοι του 9 με 10.
Η ρήξη είναι επίσημη!
Το κλίμα μέσα στις τάξεις διαταράσσεται αμετάκλητα.
Τα φαινόμενα αυταρχισμού και αυθαιρεσίας αρχίζουν να πληθαίνουν, η ευνοιοκρατία και οι δημόσιες σχέσεις επικρατούν. Η μάθηση για τη χαρά της μάθησης παραγκωνίζεται.
Τώρα είναι απλά το μέσο για την επίτευξη του υπέρτατου σκοπού, του βαθμού, που θα εξασφαλίσει στους μαθητές την συνέχεια της φοίτησής τους, και των μέσων επιβίωσης τους.
Πώς θα χαρακτηρίζαμε άραγε αυτό το σχολείο, αυτό το χώρο μάθησης και εργασίας, από άποψη παιδαγωγικών μεθόδων, δημοκρατικότητας, διαπροσωπικών σχέσεων και βιωσιμότητας ;
Τον Μάρτιο του 2013 στο Άμστερνταμ πραγματοποιήθηκε το Παγκόσμιο Συνέδριο για το Διδασκαλικό Επάγγελμα.
Κάποια αξιοσημείωτα συμπεράσματα ήταν:
1. Υπάρχουν χώρες στην Ευρώπη που δεν έχουν επίσημο, εθνικό πλαίσιο αξιολόγησης. Ποιές νομίζετε ότι είναι αυτές; ……. Δανία, Ισλανδία, Νορβηγία, Σουηδία και η γνωστή για το εκπαιδευτικό της σύστημα, Φινλανδία.
Στις χώρες αυτές οι μορφές αξιολόγησης των σχολείων καθορίζονται κάθε φορά από το ίδιο το σχολείο και τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς και τις ενώσεις τους , χωρίς καμία απολύτως σύνδεση με το Υπουργείο . Δεν είναι τυχαίο ότι ο Υπουργός Παιδείας της Φινλανδίας έχει δηλώσει πολλάκις ότι « έχει απόλυτη εμπιστοσύνη στο διδακτικό προσωπικό της χώρας του.»
2. Συστήματα αξιολόγησης όπως αυτό που επιχειρείται τώρα στη χώρα μας, που βασίζονται σε ποσοτικούς δείκτες, βαθμολογικές κλίμακες και ιεραρχικές θέσεις, έχουν ήδη εφαρμοστεί εδώ και χρόνια με πρωτεργάτες τις Η.Π.Α και την Μεγ. Βρετανία και έχουν αποτύχει οικτρά, αφήνοντας πίσω λαβωμένα, περιθωριοποιημένα σχολεία με μεγάλα ποσοστά σχολικής διαρροής και σχολικού εκφοβισμού
(δεν είναι τυχαίο ότι ο όρος bullying προέρχεται από την αγγλική γλώσσα) .
3. Τέλος το συνέδριο κατέληξε ότι κανένα σύστημα αξιολόγησης δεν μπορεί να είναι πετυχημένο αν δεν αποφασιστεί από κοινού με τον πυρήνα της εκπαίδευσης, δηλαδή τους εκπαιδευτικούς και τις ενώσεις τους.
(2)Πετυχημένο ,δε, θεωρείται ένα σύστημα αξιολόγησης όταν βοηθά τον δάσκαλο να σκεφτεί τον μαθητή, και όχι όταν βάζει τον δάσκαλο να σκεφτεί τον εαυτό του και την καριέρα του, δηλαδή όταν είναι συνδεδεμένο με τον μισθό του και την θέση του. (Kai-Ming Cheng, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Hong Kong)
Εμείς οι εκπαιδευτικοί λοιπόν, που αντιμετωπιζόμαστε σαν ταραχοποιοί και τεμπέληδες , εμείς οι εκπαιδευτικοί που στηρίζουμε χρόνια το πολυπαθές δημόσιο σχολείο από τον πενιχρό πια μισθό μας, σε συνθήκες αντίξοες, μακριά από τα σπίτια μας, τις οικογένειές μας, τα παιδιά μας, εμείς οι εκπαιδευτικοί που δώσαμε όρκο στο Σύνταγμα , πώς πρέπει να αντιδράσουμε όταν βλέπουμε να καταπατώνται οι νόμοι και τα δικαιώματα, να διαιρείται η παιδεία μας σε αφεντικά και προλετάριους, και να ακολουθεί δοκιμασμένα κι αποτυχημένα μονοπάτια που θα στερήσουν από εμάς, και τους μαθητές μας κατ’ επέκταση, τη χαρά και το δικαίωμα της μάθησης;
Αυτή η στάση εργασίας δηλώνει ακριβώς την έμπρακτη αντίρρησή μας, αυτή για την οποία κανείς δεν μας ρώτησε όταν αποφάσισε πίσω από κλειστές πόρτες. Αυτή η στάση εργασίας είναι η επικοινώνηση της αγωνίας μας , είναι χρέος μας , είναι χρέος όλων των εκπαιδευτικών.
(1) Dorothy L. Espelage,Susan M. Swearer (ed.) Bullying in American Schools: A Social-Ecological Perspective on Prevention and intervention. Lawrence Erlbaum Associates, Inc, New Jersey, 2004
(2) Neatoday, March 25, 2013, “ How do high-performing nations evaluate teachers” http://neatoday.org/2013/03/25/how-do-high-performing-nations-evaluate-teachers”
για το Δ.Σ.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Σοφία Χατζοπούλου Βάσω Λαθήρα
Αξιολόγηση των καθηγητών πρέπει να υπάρχει, όπως υπάρχει σε όλους τους τομείς της ζωής και της κοινωνίας. Υπήρχε και πριν το ισοπεδωτικό 1981 με την ίσως αυστηρή εκδοχή του επιθεωρητού εκπαιδεύσεως. Δε θυμάμαι να προέκυψαν τα δεινά που περιγράφει η ανακοίνωση των εκπαιδευτικων. Θυμάμαι όμως καλά πως είχαν βαπτίσει τον επιθεωρητή "ελεγκτή" των μαθητών και μας προέτρεπαν εμμέσως με την απόδοσή μας να καθαρίζουμε για αυτούς (τους καθηγητές).
Κανείς δεν είπε ότι αξιολόγηση δεν πρέπει να υπάρχει, αλλά όπως γνωρίζετε, και όπως προκύπτει και από το κείμενο υπάρχουν πολλά είδη αξιολόγησης. Αν νομίζετε ότι η αξιολόγηση όπως την παρουσιάσαμε, με ποσοτικούς δείκτες, βαθμούς και a priori ποσοστώσεις είναι δίκαιη, τότε ίσως να έπρεπε να το ξανασκεφτείται. Επίσης, αν θεωρείτε ότι η αυτο-αξιολόγηση σχολικών μονάδων, παρατημένων από το κράτος εδώ και χρόνια θα ωφελήσει τα σχολεία μας, δυστυχώς για όλους μας κάνετε λάθος. Πολλά από τα σχολεία των νησιών μας δεν πληρούν τους όρους μιας καλής αξιολόγησης από άποψη κτιριακή, υλικοτεχνικής υποδομής, στελέχωσης. Ο υπεύθυνος γι αυτό δεν είναι φυσικά ο απλός εκπαιδευτικός, αλλά ο εργοδότης του, το Υπουργείο. Η ευθύνη παρόλα αυτά πέφτει στις πλάτες του εκπαιδευτικού και στην πλάτη της τοπικής κοινωνίας και των γονέων, οι οποίοι φορολογούνται χρόνια για να έχουν καλά σχολεία. Οι φόροι αυτοί όμως ποτέ δεν αποδόθηκαν πίσω στην κοινωνία ως κοινωνικό αγαθό. Πολλά από τα σχολεία που θα έχουν αρνητική αξιολόγηση, θα υποβαθμιστούν με αποτέλεσμα να μειωθούν ακόμα περισσότερο τα λίγα κονδύλια που δίνονται σε αυτά. Θα καθηλωθούν και κάποια θα κλείσουν με αντίκτυπο στα παιδιά μας και στην τοπική κοινωνία. Κάποια στοιχεία για να καταλάβετε. Στην Ανδρο λειτουργούν 16 σχολικές μονάδες, 5 δημοτικά, 5 νηπιαγωγεία και 6 γυμνάσια-λύκεια. Το ετήσιο κονδύλι του Υπουργείου Παιδείας για το 2013 ήταν 40,000 Ευρώ, δηλαδή αντιστοιχεί σε 2.500 Ευρώ το σχολείο για τα λειτουργικά έξοδα του έτους, πετρέλαιο, ρεύμα, τηλέφωνο, υλικά. Επίσης για τη συντήρηση κι επισκευή σχολικών κτιρίων το κράτος έδωσε συνολικά 26,000 Ευρώ! Να σας ενημερώσω ότι τα όσα είπαμε στο κείμενο για πλημμυρισμένες αίθουσες είναι καθημερινή πραγματικότητα. Όσο για τα τμήματα στο κτίριο της εκκλησίας, κι αυτό αλήθεια ήταν εδώ και χρόνια στο νησί της Σερίφου. Για ποιά αξιολόγηση λοιπόν μας μιλούν;;; Να αξιολογήσουμε την απουσία τους;; Σας πληροφορώ ότι ο,τιδήποτε καλό γίνεται στα σχολεία, προγράμματα, καινοτόμες δράσεις κτλ. γίνεται από την ίδια μας τη τσέπη για να αγοράσουμε τα υλικά που θαυμάζετε στις γιορτές και στις παρουσιάσεις (όποιος είναι γονιός το ξέρει). Ο απλός εκπαιδευτικός στηρίζει το σχολείο εδώ και χρόνια, από τότε που υπήρχαν επιθεωρητές και υποχρεωτικές μεταθέσεις αν δεν ήσουν "δικός τους". Όσο για τα δεινά που περιγράφουμε προκύπτουν γιατί η αξιολόγηση αυτή τη φορά δεν εχει στόχο την συμμόρφωση των εκπαιδευτικών όπως τότε, όσο την απορρύθμιση και ιδιωτικοποίηση της παιδείας. Με λίγα λόγια, το κράτος θέλει να πετάξει απο πάνω του την παροχή των κοινωνικών αγαθών, (χωρίς βέβαια να μειώσει τη φορολόγησή μας!!) και βρίσκει τρόπους για καταργήσεις σχολείων και απολύσεις (δεν είναι τυχαίο ότι το 15% των αξιολογούμενων ΠΡΕΠΕΙ να ειναι κάτω από τη βάση…κι αν δεν είναι πρέπει να τους εφεύρουμε! Πέρα από τη δική μας κατάσταση (έχουμε καταντήσει περιοδεύων θίασος, να τρέχουμε από νησί σε νησί και από σχολείο σε σχολείο, να μην ξέρουμε πότε και που θα μας μετακινήσουν, με τη βαλίτσα στο χέρι, να μας στέλνουν σε σχολεία στο τέλος της χρονιάς και να πρέπει να βρούμε τρόπους να χτίσουμε τη σχέση με τα παιδιά και να δημιουργήσουμε…στο σχολείο που δουλεύω εγώ, μας έστειλαν θεατρολόγο τον Φεβρουάριο, 2η ξένη γλώσσα δεν είδαμε ποτέ, ίσως έρθει τον Ιούνιο!), πέρα λοιπόν από τη δική μας κατάσταση, αυτό που μας νοιάζει είναι η παιδεία των παιδιών μας ιδιαίτερα στην περιφέρεια. Και αυτή δεν θα φτιάξει με τη δική μας "σικέ" αξιολόγηση αλλά με την ριζική αξιολόγηση των πραγματικών υπαίτιων, αυτών που μας κυβερνούν.