Γιώργος Σαλταφέρος, “La mer est ton miroir” Έκθεση ζωγραφικής στην gallery genesis

 Ο Γιώργος Σαλταφέρος γεννήθηκε στην Άνδρο το 1966.
Σπούδασε Παιδαγωγικά και Πολιτικές Επιστήμες στην Αθήνα και Διδακτική της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης, Χαρακτική, Έρευνα στο Σχέδιο και Ιστορία της Τέχνης στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βέρνης στην Ελβετία.
 Έλαβε Μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στη Διδακτική της Τέχνης και Μουσειοπαιδαγωγική από το Πανεπιστήμιο της Βέρνης.
Έχει πραγματοποιήσει 20 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα, Ελβετία και Γαλλία, ενώ έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις.
Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

 Η Katharina Bütikofer, Καλλιτέχνης, Επιμελήτρια και Καθηγήτρια Διδακτικής της Τέχνης στη Βέρνη και η Ίρις Κρητικού, Επιμελήτρια και Ιστορικός Τέχνης προλογίζουν με τα κείμενα τους την έκθεση του Γιώργου Σαλταφέρου.

Αρχή 14ου ποιήματος “Ο άνθρωπος και η θάλασσα”, «Άνθη του Κακού» (έκδοση 1857)

 • Ανέκαθεν οι άνθρωποι ατενίζουν εντυπωσιασμένοι τα κινούμενα ή ήρεμα νερά. Το αέναο παιχνίδι των αντανακλάσεων εμπνέει ποιητές, ζωγράφους, μουσουργούς προκαλώντας τους να εκφράσουν τις πραγματικά δύσκολες στην αναπαράστασή τους λεπτές αλλαγές. Ο Γιώργος Σαλταφέρος εντάσσεται στον κύκλο αυτών των αναζητητών και πειραματιζόμενων καλλιτεχνών. Το θέμα της θάλασσας σφραγίζει τον καλλιτέχνη από την πρώτη παιδική του ηλικία και τον ακολουθεί. Ως παιδί του Αιγαίου έχει βιώσει και εσωτερικεύσει με όλες τις αισθήσεις του τις πολύπτυχες εκφάνσεις του αλμυρού στοιχείου.
Το ποίημα του Baudelaire «Ο άνθρωπος και η θάλασσα» είναι προσαρμοσμένο στα μέτρα του Σαλταφέρου και έχει επιλέξει ένα στίχο του ως τίτλο της έκθεσής του: “ La mer est ton miroir” (Η θάλασσα είναι ο καθρέφτης σου).
• Από το 2011 έως σήμερα έχει δημιουργηθεί μία μεγάλη σειρά έργων μέσα στην οποία ο Σαλταφέρος έχει αισθητοποιήσει σε ποιητικές εικόνες τις αγκυροβολημένες παρατηρήσεις, αισθήματα, αναμνήσεις και φαντασίες του. Με τους πίνακές του οδηγεί το θεατή να παρατηρήσει από πολύ κοντά την επιφάνεια του νερού. Δίνεται η εντύπωση πως κάποιος καθισμένος σε σκάφος πλησιάζει μυστηριακές ακτές. Είναι περισσότερο μία εντύπωση άφιξης παρά αναχώρησης. Ο ορίζοντας βρίσκεται πίσω από τον θεατή, αισθητός, αλλά όχι άμεσα ορατός. Ο Σαλταφέρος εσκεμμένα εξαιρεί τη νοσταλγική γραμμή του ορίζοντα, ταυτόχρονα αυτή η παράλειψη ενδυναμώνει την παρουσία της στη φαντασία.
• Ολόκληρη η σειρά “La mer est ton miroir” κυριαρχείται από έντονους βασικούς τόνους του κόκκινου, του μαύρου και του μπλε, πράγμα το οποίο δημιουργεί μια ενότητα μεταξύ των έργων. Τα σκοτεινά σημεία του νερού οδηγούν από την αμυδρά φωτισμένη επιφάνεια στα γεμάτα μυστήριο σκοτεινά βάθη της θάλασσας. Οι θερμοί κόκκινοι τόνοι γίνονται φλεγόμενες ακτές. Αυτό που σε πρώτη ανάγνωση αποτελεί υδάτινη εικόνα δημιουργεί συνειρμούς που συνδέονται με τα τέσσερα στοιχεία, νερό, αέρα, φωτιά και γη. Αυτά μπορούν να γίνουν αντιληπτά και να βιωθούν συναισθητικά. Η αντίληψη της οσμής, της γεύσης και του ήχου του νερού ενισχύει και μεταβάλλει την οπτική εντύπωση.
 • Από την εποχή των σπουδών του στη Βέρνη ο Σαλταφέρος ξεχώρισε για την αψεγάδιαστη τεχνική του στη σύνθεση. Επιπρόσθετα, σε αυτή τη σειρά των έργων εντυπωσιάζει με τη σίγουρη, πλούσια και ποικίλη αρχιτεκτονική δομή με την οποία αποδίδει το ζωντανό στοιχείο του νερού. Στο ΕΡΓΟ Νο 1 παραθέτει τολμηρά, εκπλήσσοντας με αυτόν τον τρόπο τον θεατή, την καθαρή, γαλάζια αντανάκλαση του ουρανού στη νεκρή δεξιά γωνία του πίνακα και έτσι επιτυγχάνει ένα δημιουργικό σάστισμα. Επίσης, στο ΕΡΓΟ Νο 4 αποδεικνύει τη συνθετική του μαεστρία με τη σκηνογραφία της ακτής η οποία παραπέμπει στο «Νησί των νεκρών» του Böcklin.

• Οι πίνακες απαιτούν την ενεργητική συμμετοχή του θεατή. Τον αναγκάζουν να κινηθεί μπροστά τους, να απομακρυνθεί, να προσεγγίσει. Διότι η εγγύτητα και η απομάκρυνση μπορούν να αποκαλύψουν εντελώς διαφορετικές αξίες στην αντίληψη του ίδιου έργου. Πλησιάζοντας αναγνωρίζει κανείς τις λεπτεπίλεπτες καλλιγραφίες του πινέλου, οι οποίες από μεγαλύτερη απόσταση, αν και αδιόρατες, συντελούν στην απόδοση του ρυθμού του έργου.

 • Νερό, θάλασσα, κύματα γίνονται αλληγορία της ζωής. Τόσο ο Goethe όσο και ο Baudelaire συνέδεσαν το νερό με το ανθρώπινο πεπρωμένο. Πολλοί, επίσης, άνθρωποι αντιλαμβάνονται με παρόμοιο τρόπο αυτή τη σύνδεση. Ο Σαλταφέρος επιτυγχάνει και ο ίδιος αυτή τη σύνδεση. Τα έργα του είναι σύγχρονες ΕΙΚΟΝΕΣ νερού μέσω των οποίων ο θεατής μπορεί να βρει τους δικούς του εσωτερικούς κόσμους εικόνων.
Οι πίνακές του μας προσκαλούν να συνεχίσουμε να ζωγραφίζουμε με τη σκέψη, να μεταφερθούμε από τις ήρεμες κινήσεις στο δυναμικό παλμό, έξω από το πλαίσιο του ζωγραφικού χώρου.
Έτσι, τα έργα αυτά θα μπορέσουν να αποτελέσουν το έναυσμα για νοερό ταξίδι ενάντια στη στασιμότητα, και με αυτήν την έννοια μεταβιβάζουν την ενέργειά τους στο θεατή.

 Στην αφετηρία της ποιητικής συλλογής του Art Garfunkel («Still Water»- life and travels 1983-1988) και των δημοφιλών στίχων των Bee Gees («Still waters run deep/Just remember when we lie to each other/No one wins and losers weep/Reflections will show…»), βρίσκονται ένα περίφημο λατινικό απόφθεγμα, οι σχετικής σημασίας στίχοι του Shakespeare με αφορμή τη δικαιολογημένη ανησυχία του Ιουλίου Καίσαρα για τις σκοτεινές σκέψεις του ήσυχου Κάσιου (Julius Caesar I.2.195-6) και ένας μύθος του La Fontaine με αντίστοιχο περιεχόμενο (Le torrent et la rivière,VIII.23): «μία ήρεμη και ακίνητη επιφανειακή όψη, συχνά κρύβει εντός της μια ταραχώδη φύση». Με το βλέμμα στραμμένο στο έργο του Salomon van Ruysdael «River Scene» (1632, Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου) και μιλώντας για ένα δυνητικό άνοιγμα σε μια άλλη διάσταση, ο Jonathan Jones γράφει στο art blog του για τη Guardian: «η επιφανειακή γαλήνη της ολλανδικής τοπιογραφίας του 17ου αιώνα, κεντρίζοντας διαρκώς τη φαντασία, κρύβει εντός της ένα καθρεφτιζόμενο σύμπαν υπαινιγμών και μυστηρίου. Ο πίνακας αυτός με έκανε να ξανακοιτάξω προσεκτικά το σύνολο της Σχολής στην οποία ανήκει. Είχα, αλήθεια, αποφανθεί στο παρελθόν, ότι τα έργα αυτά είναι ρεαλιστικά, τοπιογραφικά, καθησυχαστικά; Μα οποιοσδήποτε στρέψει το βλέμμα στο ποτάμι του Ruysdael που αργοκυλά κάτω από τον γαλανό ουρανό, γρήγορα θα αντιληφθεί ότι συμβαίνει κάτι παράδοξο: τα απαλά πράσινα δένδρα που το περιστοιχίζουν αντανακλώνται στην ήρεμη σαν γυαλί επιφάνειά του τόσο απόλυτα και καθαρά, που εντέλει ο πίνακας απεικονίζει δύο κόσμους αντί για έναν και ο καθρεφτιζόμενος μέσα στο νερό κόσμος ενώνεται με την εραλδική εικόνα του ενώ οι ρίζες των δένδρων κυριολεκτικά στρέφονται σε δύο κατευθύνσεις. Αυτό που αρχικά έμοιαζε με απλή ειδυλλιακή εικόνα αποδεικνύεται μια μυστική πύλη που οδηγεί σε μια άλλη διάσταση, μία ηθελημένη από το ζωγράφο διαπλοκή κόσμων που προφανώς θα φαινόταν ελκυστική στους εμπόρους του Άμστερνταμ που κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα αρέσκονταν να ξεκουράζουν το βλέμμα τους επάνω σε γαλήνιους αγροτικούς κόσμους ζωγραφισμένους με τρόπο εξωνυχιστικό χαρτογραφικό. Ίσως γιατί η τοπιογραφία συχνά γεμίζει ένα κενό στις καρδιές των αστών: πολλές από τις πρώτες σημαντικές ευρωπαϊκές εικόνες της εξοχής, ζωγραφίστηκαν στη Βενετία – μια πόλη αποκομμένη από τα αγροτικά της περίχωρα εξαιτίας του νερού. Κλεισμένοι στα ψηλά τους σπίτια στα κανάλια και εφοδιασμένοι με γερανούς που σήκωναν και προμήθευαν τα αγαθά στις αποθήκες τους, οι Ολλανδοί έμποροι θα πρέπει να λαχταρούσαν εξίσου τον καθαρό αέρα και τους ανοιχτούς χώρους». Υπάρχει τόση υποβλητικότητα, τόσο μυστήριο στο έργο αυτό, όσο σε οποιοδήποτε ονειρικό σουρεαλιστικό τοπίο, καταλήγει ο Jones, παρατηρώντας ότι θα μπορoύσε να το συγκρίνει κανείς με το γεμάτο αντανακλάσεις τοπίο στο έργο του Salvador Dali «H Μεταμόρφωση του Νάρκισσσου» (1937) στην Tate Modern: «η σύγκριση αυτή, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα διπλό κλειδί για την ερμηνεία δυο διαφορετικών ζωγραφικών κόσμων. Γιατί η συγκίνηση στην τέχνη δεν ανακοινώνεται πάντοτε με θορύβους και δραματικές εντάσεις. Τα ήσυχα νερά, κυλούν βαθειά…». Στην ατομική του έκθεση που επιλέγει ως αφετηρία της έναν στίχο από τα Άνθη του Κακού του Baudelaire (La mer est ton mirroir/ Η Θάλασσα είναι ο καθρέφτης σου) και χτίζεται γύρω από έγκλειστους, σκοτεινούς σαν κατράμι όγκους νερού και τις μυριάδες ψιθυριστικές αντανακλάσεις τους στη βιομηχανική ζώνη του Περάματος, ο Γιώργος Σαλταφέρος μετακινείται αθόρυβα από το νυχτερινό αστικό τοπίο της Αθήνας σε έναν γυμνό από προσωπικές μνήμες τόπο, επιλέγοντας τη συγκίνηση της ζωγραφικής, προχωρώντας σε μια νέα εξαντλητική καταβύθιση με διαφορετική θεματολογία αλλά με οικεία στην πυκνή συνθετική του δεξιότητα και ζωγραφική μανιέρα συστατικά. Τα στάσιμα νερά και οι αντανακλάσεις τους στις δεξαμενές και τις παρυφές των σιωπηλών κτηρίων δουλεύονται με τρόπο εξαντλητικό, γίνονται ο τρόπος και ο σκοπός των πλαστικών αλλά και των εννοιολογικών αναζητήσεων του ζωγράφου.
Η πρώτη επίσκεψη του Σαλταφέρου στη ναυτική ζώνη του Περάματος πραγματοποιήθηκε με την παρότρυνση μιας φίλης, οργανώθηκε εξαιτίας της σφοδρής επιθυμίας των χαμηλόφωνων φαιών και των γκρίζων που ο ζωγράφος αδυνατούσε να εντοπίσει στο εκτυφλωτικό φως του Αιγαίου όπου εργαζόταν μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα. Φτάνοντας εδώ και επιλέγοντας την ώρα που το φως μπερδεύεται με το σκοτάδι ευνοώντας την ορθή απόφαση της αφαίρεσης, εύθραυστες και ευμετάβλητες σάρκες νερού, σκουριάς και τσιμέντου, φάσματα ελάχιστων λάμψεων, επίμονες σημειώσεις με μολύβι και ανακουφιστικά σβησίματα της γραμμής, αναμνήσεις χαρακτικής και αναρίθμητα φωτογραφημένα αρχεία τράπηκαν στη πυκνή ρυθμολογία της νέας δουλειάς του. Στη διαδικασία αυτής της λυτρωτικά απαλλαγμένης από αφηγηματικό προορισμό ζωγραφικής και με εξαίρεση το διασταλτικά φωτεινό καλοκαίρι που αφιερώνεται εξ ανάγκης στα σχέδια και τις ακουαρέλες, οι εποχές απασχολούν λιγότερο τον Σαλταφέρο από ό,τι οι ώρες. Ο ακίνητος χρόνος αμβλύνεται στο διηνεκές, ανασυντάσσεται με μελάνια και ακρυλικά, επαναπροσδιορίζεται με σβησμένα κόκκινα, ώχρες, φαιά, διαδοχικές απαλειφές και μουντές μεταλλικές λάμψεις.Το πεθαμένο νερό του Περάματος εξέρχεται σαν απροσδιόριστα διεγερτικό φωτεινό μονοπάτι από το ανεξερεύνητο σπήλαιο του Πλάτωνα, ξυπνά και κινείται σε υπόγειες διαδρομές κάτω από τη θολή πορεία του ήλιου, σέρνεται απειλητικά ανάμεσα στα βιομηχανικά κτήρια, σκιρτά και σαλεύει επιζητώντας λεπίδες φωτός, δράττοντας θραύσματα προσοχής και βλέμματος. Η σύνθεση του καμβά ξεκινά από την επιθυμία της προοπτικής, συνεχίζει με τη διακαή αναζήτησή της. Στα έργα μεγάλης κλίμακας όπου οι σημειώσεις του ζωγράφου συχνά μεγεθύνονται, στήνονται αρχικά τα στερεά μέρη, ακουμπούν κατόπιν τα υδάτινα για να ενωθούν μεταξύ τους στη συνέχεια με αλλεπάλληλες και αδιόρατες υφάνσεις σκιάς και φωτός, με πλέγματα τολμηρής ύλης και πνιχτούς φθόγγους χρώματος. Η σπάνια ποιότητα της ζωγραφικής του Γιώργου Σαλταφέρου, αν και ενταγμένη πλέον θεματικά στον ελληνικό χωροχρόνο εξακολουθεί να επικαλείται και να υπενθυμίζει αβίαστα τις ευρωπαϊκές καταβολές της: οι στίξεις και οι τονικότητες, η ρυθμολογία και η αναπνοή, τα κενά και οι πυκνώσεις της, αμβλύνουν τα γεωγραφικά όρια, κατευθύνουν τον θεατή σε έναν περιρρέοντα ορίζοντα εντυπώσεων, διαθλάσεων και αντανακλάσεων όπου συναντώνται οι παλιές και οι νέες σημειώσεις και οι αθόρυβες επιδιώξεις του ζωγράφου: οι πλημμυρισμένες από παλαιό νερό πλατείες της Βενετίας, οι σιωπηλές διαδρομές των τραίνων σε επαρχιακές εύφορες πεδιάδες και τα ευεργετικά μελαγχολικά απογεύματα σε μικρά ευρωπαϊκά καφέ όπου οι θαμώνες διασταυρώνονται αμίλητοι. Το σκοτεινό κατώι του πατρικού σπιτιού στο Κόρθι με τις ανεπαίσθητες φωτεινές δέσμες στο δάπεδο, οι στραφταλιστές παραλίες της Άνδρου με το ανελέητο φως και το αεικίνητα ήσυχο θαλασσινό νερό, οι ασάλευτοι υδάτινοι όγκοι στο Πέραμα που εξακολουθούν να κυλούν βαθειά…

1. Jonathan Jones, «The still waters of Dutch landscape paintings run deep», αναρτημένο στις 29/4/10, Jonathan Jones art blog –The Guardian.
 2. «La mer est ton miroir»: στίχος από το ποιήμα του Charles Beaudelaire «L’homme et la mer», στη συλλογή «Les Fleurs du Mal».

 • ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΑΛΤΑΦΕΡΟΥ
ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ | SOLO EXHIBITIONS
2013 La mer est ton miroir, Genesis Gallery, Athens, Greece. 2011 Kunstvitrine “contrast“, Bern, Switzerland. 2009 Kunstvitrine “contrast“, Bern, Switzerland | Kunstraum QUER, Bern, Switzerland. 2008 Night shift, ΑΕΝΑΟΝ Gallery, Athens, Greece. 2007 Lithoanagrafes, Municipality of Korthion, Andros, Greece | Kunstvitrine “contrast“, Bern, Switzerland | Kunstraum QUER, Bern, Switzerland. 2006 Municipal Art Gallery of Mykonos, Mykonos Island, Greece. 2005 Book-shop, Irene Candinas, Bern, Switzerland | Kunstvitrine “contrast“, Bern, Switzerland | Villa Staubli-Achileos, Bern, Switzerland. 2004 Cultural Center, St. Martin, Chapaize, Burgund, France | Kunstvitrine “contrast“, Bern, Switzerland | Multiplex Gaumentanz, Bern, Switzerland. 2003 Cultural Center, St. Martin, Chapaize, Burgund, France | Multiplex Gaumentanz, Bern, Switzerland | Silent Places [photography], Municipal Library of Korthion, Andros Island, Greece | Silent Places [painting], Empeirikeio High School of Andros, Andros Island, Greece. 2002 Diploma Exhibition, Uni-Bern, Bern, Switzerland.
ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ | GROUP EXHIBITIONS
2013 Mesolongi and Lord Byron, Christos & Sofia Moschandreou Art Gallery & Gallery Kaplanon 5, Mesolongi, Greece | The Body as place of presence and absence, University of Creta and Municipality of Andros, Andros island, Greece | Shadows in the city, Artillery Hall, Fortezza, Rethymnon, Creta island, Greece | I never promised you a Rose Garden, Genesis Gallery, Athens, Greece. 2012 People-Colour-Iron, Shipping construction Perama, Perama, Greece | Every Saturday in Athens, Kaplanon 5 Gallery, Athens, Greece | The CS project: Shadows in the City, Vryssaki, Athens, Greece | Saturday in Athens, Genesis Gallery, Athens, Greece | Project Artstadt Bern, Cafe Einstein and ATELIERGALERIE HANNA AST, Bern, Switzerland | Center Paul Klee Presentation Gallery da mihi, Bern, Switzerland | Human Resources, Genesis Gallery, Athens, Greece | Art event, Genesis Gallery, Athens, Greece. 2011 Visit from Berlin 2011, Pro-art Gallery, Athens, Greece | Summer Days, Genesis Gallery, Athens, Greece | Nick Nikolaides, a tribute to the Film Library of Greece | Dreams with the Body and the Soul, Ersi’ s Gallery, Athens, Greece. 2010 Light and Colour, Pro-art Gallery, Athens Greece | Environment, Art-prisma Gallery, Piraeus, Greece | The Neighbourhoods of Piraeus, Art-prisma Gallery, Piraeus, Greece | Olympiakos’ Museum, Art-prisma Gallery, Piraeus, Greece | Thessaloniki Cheapart, Thessaloniki, Greece | Cheapart, Cyprus | Cheapart 16, Athens, Greece | Christmas exhibition, Art-prisma Gallery, Piraeus, Greece | People-Colour-Iron, Shipping construction Perama, Perama, Greece. 2009 Erotica, Art-prisma Gallery, Piraeus, Greece | Eros, Art-prisma Gallery, Piraeus, Greece | People-Colour-Iron, Shipping construction Perama, Perama, Greece. 2008 Conversations, Art-prisma Gallery, Greece | Cheapart 15, Athens, Greece | Thessaloniki Cheapart, Thessaloniki, Greece | People-Colour-Iron, Shipping construction Perama, Perama, Greece. 2007 ΑΕΝΑΟΝ Gallery, Athens, Greece | People-Colour-Iron, Shipping construction Perama, Perama, Greece | Folklore Museum and Christian Art, Andros Island, Greece. 2006 People-Colour-Iron, Shipping construction Perama, Perama, Greece | Folklore Museum and Christian Art, Andros Island, Greece. 2004 Helleniades 2004, Espace Arlaud, Lausanne, Switzerland.
—