Αναστασία…η φώκια

Εδώ και καιρό θέλαμε να δημοσιεύσουμε κάτι για το περιστατικό φώκιας monachus monachus που βγήκε σε στεριά της Άνδρου, στην παραλία Γιάλια των Στενιών, το Μεγάλο Σάββατο.

Το χρονικό από τη δική μας σκοπιά εξελίχθηκε ως εξής : Μόλις πληροφορηθήκαμε το συμβάν, ενημερώσαμε εκπρόσωπο του Λιμεναρχείου, ενώ προσπαθήσαμε άκαρπα να έρθουμε σε επικοινωνία με τον επίσημο-εθνικό φορέα προστασίας της μεσογειακής φώκιας, τη Mom (εφόσον το σταθερό τηλέφωνο που διαθέτει ο φορέας δεν παρείχε την ώρα εκείνη δυνατότητα να αφήσει κανείς μήνυμα). Λίγη ώρα αργότερα πληροφορηθήκαμε πως συνεργάτης του Δήμου Κορθίου έχοντας προσωπικές επαφές με εκπρόσωπο της Mom κατάφερε να έρθει σε επικοινωνία. Όταν ο Βαγγέλης (Vanglouk), λίγες ώρες αργότερα πήγε να δεί τη φώκια ήταν ήδη εκεί η κτηνίατρος Σμαράγδα Βελούδου όπου έπαιρνε τα πρώτα μέτρα βοήθειας που της έδινε τηλεφωνικά εκπρόσωπος της Mom και του ζήτησε να φωτογραφήσει το ταλαιπωρημένο ζώο.Οι φωτογραφίες του Βαγγέλη στάλθηκαν εν συνεχεία στη Mom, ώστε να αξιολογηθεί η κατάσταση και να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα. Ακούστηκε από αρκετό κόσμο πως λόγω της παραμονής του Πάσχα ο φορέας δεν ανταποκρίθηκε ως όφειλε στέλνοντας ειδικούς, ενώ εκπρόσωποι της ίδιας της Μοm υποστηρίζουν πως τα στοιχεία που είχαν δεν ενέπνεαν ιδιαίτερη ανησυχία.

Σε κάθε περίπτωση οι αυξημένοι, λόγω των ημερών του Πάσχα, κάτοικοι των Στενιών, έδειξαν ενδιαφέρον για το περιστατικό, εξέφρασαν την επιθυμία να ιδρύσουν τοπικό σύλλογο προστασίας της φώκιας, ενώ κάποιοι «βάφτισαν» τη φώκια «Αναστασία», λόγω του συμβολισμού της ημέρας……)

Διαβάζοντας εκ των υστέρων το δελτίο τύπου της Mom και τις οδηγίες συμπεριφοράς που προτείνει σε αντίστοιχες περιπτώσεις, δεν μπορούμε παρά να σκεφτούμε πως αν όντως η φώκια αναζητούσε ησυχία και ξεκούραση βγαίνοντας στη στεριά, στα πλαίσια της διαδικασίας αλλαγής του τριχώματος της (molting), μάλλον έκανε ατυχή επιλογή βγαίνοντας στην παραλία των Στενιών, όπου μόνο ησυχία δεν θα έβρισκε. Για αρκετές ώρες από την Ανάσταση και καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας του Πάσχα, σειόταν ο τόπος από τα βαρελότα και τα μάσκουλα, κατά το γνωστό τοπικό έθιμο… Το αίτημα της Mom να διασφαλιστεί η ησυχία της φώκιας έμοιαζε αδύνατο όσο θα διαρκούσε η παραμονή της εκεί, καθώς θα απαιτούσε από ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων να «θυσιάσουν» το πολεμικό έθιμο των Πασχαλινών εκρήξεων
Όπως και να έχει και ότι κι αν λέγεται πλέον το συμπαθέστατο πλάσμα δυστυχώς πέθανε τη Δευτέρα του Πάσχα. Σύμφωνα με τα πρώτα συμπεράσματα της Mom ο θάνατος της πιθανά οφείλεται σε ιό.

Aκολουθούν μαζί με το δελτίο τύπου και οδηγίες συμπεριφοράς που μας έστειλε η Mom για αντίστοιχες περιπτώσεις, ύστερα από αίτημα μας. :
«Διευκρινήσεις για έναν αναπόφευκτο θάνατο…Ένα πρόσφατο λυπηρό γεγονός, ο θάνατος μιας μεσογειακής φώκιας σε παραλία της Άνδρου τις μέρες του Πάσχα, απασχόλησε την τοπική κοινωνία αλλά και αρκετούς επισκέπτες του νησιού. Με αφορμή το συγκεκριμένο περιστατικό λάβαμε αρκετές επιστολές από ευαισθητοποιημένους πολίτες, φίλους και υποστηρικτές της MOm που ζητούσαν να ενημερωθούν για τις ενέργειες μας, ενώ κάποιοι άσκησαν κριτική για την «αδιαφορία» μας. Στο πλαίσιο της πλήρους και καλύτερης ενημέρωσης των φίλων της οργάνωσης, αλλά και του ευρύτερου κοινού, με στόχο την αναλυτική παρουσίαση των δράσεων διάσωσης της MOm γενικότερα που συμπεριλαμβάνει και το συγκεκριμένο περιστατικό, θα θέλαμε να αναφέρουμε τα παρακάτω.
Η MOm από το 1990 με δική της πρωτοβουλία δημιούργησε και λειτουργεί το Δίκτυο Διάσωσης και Συλλογής Πληροφοριών για τη Μεσογειακή Φώκια, το μοναδικό δίκτυο για την παρακολούθηση και διάσωση θαλάσσιων θηλαστικών στη χώρα. Η λειτουργία και ανάπτυξη αυτού του δικτύου αποτελεί για τη MOm μια από τις βασικότερες δράσεις της οργάνωσης, αφού μέσω των μελών του που συμμετέχουν από όλη την Ελλάδα, όπως έγινε και στην περίπτωση της Άνδρου, μας δίνονται πληροφορίες για ζωντανά, τραυματισμένα ή και νεκρά ζώα.
Το Δίκτυο Διάσωσης και Συλλογής Πληροφοριών αποτελεί το πρώτο βασικό βήμα για την διάσωση, περίθαλψη και άρα προστασία των μεσογειακών φωκών και αποτελεί μια συλλογική δουλειά που βασίζεται στη συμμετοχή απλών πολιτών. Στο πλαίσιο αυτό ειδικευμένοι βιολόγοι της MOm έχουν πραγματοποιήσει δεκάδες διασώσεις σε όλη την παράκτια και νησιωτική Ελλάδα χειμώνα καλοκαίρι, γιορτές και αργίες και σε πολλές περιπτώσεις κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες.
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δεχόμαστε τηλεφωνήματα από μέλη του Δικτύου, ή άλλους παρατηρητές για κάποιο περιστατικό, συλλέγουμε όλες τις διαθέσιμες και απαραίτητες πληροφορίες, βασιζόμενοι στο άτομο που είδε την φώκια, ζητάμε να μας σταλούν φωτογραφίες όταν αυτό είναι εφικτό, ειδοποιούμε την ίδια στιγμή τις Λιμενικές Αρχές της περιοχής με τις οποίες είμαστε σε συνεχή επαφή και μεταβαίνουμε στην περιοχή όσο πιο άμεσα μπορούμε.
Δυστυχώς, δεν είναι πάντα εφικτό να βρισκόμαστε άμεσα όπου υπάρχει ανάγκη και αυτό συνέβη στην περίπτωση του θηλυκού ζώου που βρέθηκε στην Άνδρο. Η MOm ανταποκρινόμενη άμεσα στην πληροφορία για τη φώκια που βγήκε στην παραλία της Άνδρου (το Μεγάλο Σάββατο) ήρθε αμέσως και παρέμεινε σε συνεχή επαφή τόσο με τις λιμενικές αρχές όσο και με την τοπική κτηνίατρο για να πάρει πληροφορίες για την κατάσταση του ζώου και να δώσει σχετικές οδηγίες. Από τη στιγμή που λάβαμε την πληροφορία το Μεγάλο Σάββατο το απόγευμα μέχρι και τη Δευτέρα το πρωί δεν ήταν εφικτό να ταξιδέψει η ομάδα διάσωσης στην Άνδρο καθώς δεν υπήρχαν δρομολόγια προς το νησί. Έτσι ζητήσαμε να διασφαλιστεί ότι το ζώο δεν θα ενοχλείται στην παραλία όπου είχε βγει και να μας αποσταλούν άμεσα φωτογραφίες για να έχουμε μια πρώτη γενική διάγνωση της κατάστασης.
Από τις φωτογραφίες αυτό που έγινε φανερό ήταν ότι το ζώο δεν έφερε ανοιχτά τραύματα, ότι ήταν σε διαδικασία αλλαγής του τριχώματος του και ότι ήταν αρκετά αδύνατο. Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι μεσογειακές φώκιες, οι οποίες βρίσκονται σε διαδικασία αλλαγής τριχώματος (molting), πολύ συχνά βγαίνουν σε ανοιχτές παραλίες, πολλές φορές κοντά σε κατοικημένες περιοχές και να παραμένουν για αρκετές ώρες ή και μέρες εκεί. Επίσης κατά την περίοδο αυτή τα ζώα είναι αδυνατισμένα αφού δεν τρέφονται κανονικά.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω ενημερώσαμε την τοπική κτηνίατρο ότι το μόνο που θα μπορούσε και έπρεπε να γίνει ήταν το ζώο να μείνει όσο το δυνατό πιο ήσυχο από ανθρώπινες ενοχλήσεις ενώ συνεχίσαμε να είμαστε σε συνεχή επαφή τόσο μαζί της, όσο και με τις λιμενικές αρχές. Τη Δευτέρα το άτυχο ζώο πέθανε. Η Υπεύθυνη του Δικτύου Διάσωσης, η βιολόγος Μαριάννα Ψαραδέλλη πήγε στην Άνδρο αμέσως μόλις βρήκε δρομολόγιο για να πραγματοποιήσει νεκροψία, ώστε να προσδιοριστεί η αιτία θανάτου του ζώου. Δυστυχώς η νεκροψία έδειξε ότι το ζώο ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση εμφανίζοντας εκτεταμένη σηψαιμία, βάζοντας υπόνοιες για πιθανά ιογενή αίτια του θανάτου του.
Τα ευρήματα της νεκροψίας είναι αρκετά ανησυχητικά καθώς μας απασχολεί η πιθανή ύπαρξη απειλής για τον ευρύτερο πληθυσμό των φωκών της περιοχής. Ήδη τα ιολογικά και ιστολογικά δείγματα που πάρθηκαν από το νεκρό ζώο έχουν κατεπειγόντως σταλεί σε εξειδικευμένα εργαστήρια με τα οποία συνεργάζεται η MOm και αναμένουμε άμεσα τα σχετικά αποτελέσματα.
Αυτή είναι η περιγραφή της κατάστασης και του τρόπου με τον οποίο αντέδρασε η MOm, η οποία αντιμετωπίζει κάθε περίπτωση μεσογειακής φώκιας που χρειάζεται περίθαλψη στο πεδίο, (ανεξαρτήτως αργιών και αποστάσεων) με απόλυτη ευθύνη βασιζόμενη σε συγκεκριμένες διαδικασίες και επιστημονικά πρωτόκολλα ενεργειών.Σε περίπτωση που συναντήσεις μια φώκια ζωντανή, νεκρή ή τραυματισμένη σε κάποια παραλία, η MOm ζητάει την βοήθειά σου για να συγκεντρώσει πληροφορίες για την κατάσταση του ζώου.
Είναι σημαντικό να γνωρίζεις τι πρέπει να κάνεις για να είσαι και εσύ και η φώκια ασφαλείς, ακολουθώντας τις παρακάτω οδηγίες:
Μείνε τουλάχιστον 30 μέτρα ΜΑΚΡΙΑ από το σημείο που βρίσκεται η φώκια και πάντα πίσω από τις προειδοποιητικές πινακίδες/ κορδέλες/ ή κώνους του Λιμεναρχείου που πιθανόν να έχουν τοποθετηθεί γύρω από το ζώο.

Προσπάθησε να ΜΗΝ κάνεις ΘΟΡΥΒΟΥΣ κοντά στη φώκια, μην πετάς άμμο, πέτρες και άλλα αντικείμενα προκειμένου να της τραβήξεις την προσοχή. Όπως κάθε άγριο ζώο, απαιτεί ησυχία, απόσταση και σεβασμό για την καλύτερη δυνατόν παρατήρησή του.

ΜΗ ΒΡΕΧΕΙΣ τη φώκια. Αν είναι έξω από το νερό θέλει να παραμείνει στεγνή.

Δεν πρέπει ΠΟΤΕ να ταίζεις τη φώκια, είτε στη στεριά είτε στη θάλασσα.
ΜΗΝ ΕΜΠΟΔΙΖΕΙΣ την πρόσβαση της φώκιας προς τη θάλασσα και μην περνάς ποτέ πάνω ή δίπλα από το ζώο.

ΜΗΝ ΑΦΗΝΕΙΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ να πλησιάσουν τη φώκια, μπορεί να τραυματιστούν εφόσον είναι απρόβλεπτη η συμπεριφορά της.

ΤΑ ΚΑΤΟΙΚΙΔΙΑ ΖΩΑ θα πρέπει να ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΘΟΥΝ διότι είναι φορείς επικίνδυνων ασθενειών για τη Μεσογειακή φώκια.

Παρατήρησε με ΠΡΟΣΟΧΗ το μέγεθος και το χρώμα της, και αν τυχόν φέρει στο σώμα της χαρακτηριστικά σημάδια ή έχει κάποιο σοβαρό τραυματισμό.
Έλα σε επαφή με το πλησιέστερο Λιμεναρχείο ή Λιμενική Αρχή για να αναφέρεις το περιστατικό και ειδοποίησε άμεσα τη MOm καλώντας στο: 210 5222 888.

Σε περίπτωση που καλέσεις σε ώρες εκτός γραφείου ή μέρα αργίας, μπορείς να αφήσεις το μήνυμά σου (όνομα και τηλέφωνο επικοινωνίας) στον τηλεφωνητή, ο οποίος ελέγχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, όλο το 24ωρο. Μόλις λάβει την πληροφορία η Ομάδα Διάσωσης, θα κινητοποιηθεί άμεσα.

(Οι φωτογραφίες και το video που επισυνάπτονται τραβήχτηκαν από τον Vanglouk.)